De antwoorden

In haar tweede roman De antwoorden deconstrueert de Amerikaanse schrijver Catherine Lacey (1985) koeltjes onze verwachtingen van liefde en intimiteit. Ze beschrijft de hedendaagse wereld met een abstractie en afstandelijkheid die het bijna iets sprookjesachtigs geeft.

Daarmee heeft ze een intrigerende, eigen toon te pakken die haar debuutroman Niemand is ooit verloren zo goed maakte. Ook in De antwoorden maakt Lacey gebruik van een onthechte vertelster om menselijke emoties te analyseren. Verschillende soorten liefde worden onderzocht, zoals die tussen ouder en kind, vrienden en geliefden. Maar vooral ook de liefde (of gebrek daaraan) voor jezelf, wat dat ‘zelf’ ook moge zijn.

De eenzame Mary Parsons wordt geplaagd door hevige, onverklaarbare pijn. Na een lange tocht langs medisch specialisten komt ze op aanraden van haar beste, en enige, vriendin Chandra, uit bij de PAK-behandelingen van Ed. De behandelingen hebben een hoog new age-gehalte en zijn ‘een vreemde mix van gymnastiek, therapie, een eerste afspraakje en een ceremonie’. Eds diagnose luidt dat ze last heeft van ‘pneumatische agitatie’, een ziekte van de ziel die zich manifesteert in het lichaam. De PAK-behandeling is de eerste effectieve remedie tegen de pijn, maar ook peperduur en Mary zit al diep in de schulden. Daarom werkt ze mee met het mysterieuze, maar goedbetaalde, Vriendinnenproject.

Mary groeide off the grid op met een autoritaire, streng christelijke vader. Om zich tegen corrumperend kapitalisme en technologie te beschermen leefde de familie geheel zelfvoorzienend, diep in de bossen. In een wereld van supersterren en sociale media lijkt het alsof ze van de maan komt.

Dat laatste is de reden dat ze als ‘Emotionele Vriendin’ wordt geselecteerd voor het VX-experiment. In dit experiment probeert de wereldberoemde acteur Kurt Sky de perfecte relatie te analyseren en reproduceren. Hij laat elk aspect van de relatie uitvoeren door een andere vrouw, tegen betaling. Kurts doel is om in de perfecte emotionele toestand te geraken om eindelijk, na jaren, zijn eigen film af te maken. Maar het idee is ook om flink geld te verdienen aan de methode die inzicht zal geven in de perfecte romantische, heteroseksuele relatie. De verwachting dat Mary altijd bereikbaar, beschikbaar en representatief is en op elk moment overbodig kan worden, is in de huidige arbeidsmarkt én het datingcircuit tamelijk herkenbaar.

De antwoorden is een interessante en inventieve roman, maar mist opbouw en dosering. Er wordt veel herhaald en Lacey lijkt niet te kunnen besluiten of ze echt een spannend verhaal wil vertellen. Ze doet daartoe wel allerlei aanzetten, maar maakt ze niet bevredigend af, waardoor verhaallijnen in de lucht blijven hangen.

Toch is de vervreemdende en satirische stijl waarmee Lacey het moderne leven weergeeft geslaagd. Ze speelt een slim spel waarin emotionele arbeid (zorg, troost en bevestiging), die op de werkvloer en in het familieleven vooral van vrouwen wordt verwacht, tot het uiterste wordt opgerekt in het GX-experiment. Dat experiment is natuurlijk speculatief, maar de verwachtingen aan vrouwen die ze ermee blootlegt zijn misschien een stuk minder fictief. Zo slaagt ze erin met kleine ingrepen en uitvergrotingen subtiele inzichten te geven in moderne verlangens en relaties.