Franse vlecht

Alweer het vierde boek van Pulitzer Prize-winnaar Anne Tyler, sinds ze aankondigde te stoppen met schrijven

Anne Tyler

In de beste hoofdstukken van Franse vlecht schrijft Anne Tyler met humor en enig venijn over een disfunctionele familie.

Franse vlecht is alweer het vierde boek van de Amerikaanse Anne Tyler (1941) sinds ze aankondigde te stoppen met schrijven. Maar zelfs nu ze de tachtig is gepasseerd kan ze er niet genoeg van krijgen and more power to her, zou je zeggen. Opnieuw kiest ze als onderwerp een lichtelijk disfunctionele samengestelde familie in Baltimore, waarvan de geschiedenis gedurende ruim zestig jaar in (te) grote sprongen wordt beschreven. Maar de eerste 75 pagina’s zullen toch alleen verstokte Tyler-fans doen verheugen dat ze zich niet aan haar voornemen heeft gehouden. Een van de eerste hoofdstukken speelt zich voor een groot deel af in 1959, wanneer Mercy en Robin Garret, met hun kinderen Alice, Lily en David, voor de eerste en laatste keer een vakantiehuisje huurt. Aan het eind van dat hoofdstuk, een rijstebrijberg vol getut, doet zich het eerste serieuze familieconflict voor. Maar dan zijn er al veel boodschappen gedaan en borden afgewassen en is er vaak in het meer gezwommen.

Als David op zijn dertigste voor het eerst een vriendin meeneemt naar een familielunch kan de lezer hopen op uit de hand lopende taferelen waarin Tyler met milde humor en enig venijn zo excelleert (denk aan haar meesterwerk Dinner at the Homesick Restaurant). Deze Greta is weliswaar een flink stuk ouder dan David en beschikt bovendien niet over al te veel sociale kwaliteiten, maar toch loopt alles met een sisser af. Typerend voor Tylers geroutineerde beheersing van het genre is de manier waarop ze uiterst sluw pas geleidelijk laat doorschemeren dat Mercy Garret in feite een groot deel van die zestig jaar lang gescheiden woont van haar man Robin, in een ‘atelier’ dat voor de buitenwereld moet doorgaan als werkplaats voor haar excentrieke hobby.

Berustende woorden
De schrijfster neemt enkele grote, soms willekeurig overkomende en niet-chronologische sprongen in de tijd, en die doen het boek niet altijd goed. Zo zien we David van een licht autistisch jochie van zeven op het eind een zorgzame grootvader en pensionado worden en is ook Greta tegen het eind van haar leven opvallend mild, zonder dat die ontwikkelingen zichtbaar worden gemaakt. Ook wordt het nageslacht (want er komen uiteraard kleinkinderen en er wordt gescheiden) wel heel terloops geïntroduceerd in de hoofdstukken waar ze de hoofdrollen opeisen, maar in hoge mate bijfiguren blijven.

In het laatste hoofdstuk belanden we in het heden en is de corona-pandemie aangebroken. Zoals ook over 9/11 weinig echt goede fictie is geschreven, zo is dat tot nu toe met Covid evenmin gebeurd. Tylers boek is daarop geen uitzondering. Het komt allemaal wat verplicht over, al zullen we misschien pas over jaren op zulk werk teruggrijpen als de beschrijving van wie es eigentlich gewesen. In elk geval brengt de pandemie een mate van harmonie terug in de familie, die Greta verleidt tot de berustende woorden: ‘Dat is wat families voor elkaar doen – onaangename waarheden voor elkaar verbergen, jezelf af en toe een beetje voor de gek houden. Kleine daden van goedheid.’ ‘En van wreedheid’, voegt David eraan toe. Ook worden hier de raadselachtige openingspagina’s verklaard, waardoor Tyler het verhaal toch rondmaakt. Ze is dan ook niet in staat een echt slecht boek af te leveren. Maar al met al is dit geen hoogtepunt in haar oeuvre. Daar kan ook de prima vertaling van Tjadine Stheeman niets aan verhelpen.

27-05-2022 Jan Donkers