Baudet is wat hij zelf vervloekt: thuisloos

Thierry Baudet Een nieuw boek over de Forum voor Democratie-voorman brengt op voortreffelijke wijze Baudets persoonlijke, politieke en academische leven samen.

Conservatisme, schreef Henry Kissinger eind jaren vijftig, is het gevolg van maatschappelijke instabiliteit, ‘omdat in een samenhangende samenleving niemand zich conservatief zou hoeven te noemen’. Zou het conservatisme van Baudet voortkomen uit een instabiel bestaan? Of er op z’n minst door versterkt worden?

De grote liefdes en het grootste liefdesverdriet, de vele clubjes en netwerkjes en vrienden, maar ook de vele verloren vriendschappen, de ruzies, de conflicten, de hartstochtelijke ideeën en geflopte projecten, de hoge pieken en de diepe dalen: Baudet blijkt altijd zoekend en nooit thuis – dat is tenminste het beeld dat oprijst uit het zojuist verschenen boek Mijn meningen zijn feiten.

Het knappe aan het boek van de twee oud-Vrij Nederland-redacteuren Harm Ede Botje en Mischa Cohen is dat het dat allemaal laat zien. Het brengt op voortreffelijke wijze Baudets persoonlijke, politieke en academische leven samen. Dat is nodig, omdat de zoektocht van de politicus Baudet naar een oikos nou eenmaal niet los te zien is van het kind Baudet, dat zich na de scheiding van zijn ouders thuisloos voelde.

De auteurs Botje en Cohen hebben de verleiding weerstaan die met name in Baudets eerste Haagse jaren in sommige politieke journalistiek te bespeuren was: om hem als charmant curiosum te behandelen in plaats van als de radicale politicus die hij is. Zo iemand vraagt serieuze bestudering: wie is hij, en hoe zijn z’n ideeën gevormd?

Extreem-rechts
Het boek is dan ook veel van wat je van een politieke biografie wilt: ideeëngeschiedenis en –vorming, persoonlijke anekdotes die zijn politieke karakter inkleuren. Nu is Baudet ideologisch uitgesprokener dan veel andere politici (wat hem interessanter maakt dan de doorgaans vrij eendimensionale Nederlandse politici) en is ideologische archeologie bij hem makkelijker, maar toch.

Dat radicalisme wordt sinds zijn entree in Den Haag door media nogal eens als ‘flirt’ omschreven, zo van: Baudet flirt met rechts-radicale ideeën en denkers. Maar Cohen en Botje laten zien dat het meer een innige liefdesgeschiedenis is. Naast het conservatieve intellectualisme heeft Baudet al veel langer een niet louter uit intellectuele vrijzinnigheid voortkomende interesse in extreem-rechtse theorieën. Vandaar als twintiger al een bezoek aan de oude Le Pen, vandaar een diner met white nationalist Jared Taylor, vandaar tal van radicale uitspraken. Vandaar ook zijn er ver vóór de breuk met partijpenningmeester Henk Otten conflicten over die uitspraken en ideeën. Soms ging het om hoogoplopende ruzies over uitspraken die Baudet had gedaan, soms dreven mensen langzamer van hem af. Altijd was hij de hoofdpersoon en waren zijn denkbeelden het lijdend voorwerp.

Hij keert zich tegen erotische losbandigheid, maar iedereen die in zijn vrijgezelle jaren in Amsterdamse academische kringen verkeerde, kent de verhalen over zijn amper te temmen zucht naar vrouwen

In veel opzichten is Baudet ook wat hij vervloekt: een ontworteld mens. Maar tegenstrijdigheden kleuren zijn politieke en persoonlijke bestaan, leert deze biografie. Hij ment Viruswaanzinnigen met een megafoon voor de Tweede Kamer én heeft een conservatief wantrouwen jegens het menselijk vermogen de wereld ten goede te veranderen. Hij komt voort uit de intellectuele netwerken die hij zelf wil vervangen. Hij keert zich tegen erotische losbandigheid, maar iedereen die in zijn vrijgezelle jaren in Amsterdamse academische kringen verkeerde, kent de verhalen over zijn amper te temmen zucht naar vrouwen (studiegenotes zagen hem ook steeds weer voorbij komen op datingapps). Baudet is onthecht, maar bejubelt de worteling. Hij noemt Roger Scrutons conservatieve filosofie van verlies als inspiratie, maar zoekt tegelijkertijd juist de (eind)overwinning.

Echokamer
Wel blijft één belangrijke ideologische tegenstrijdigheid onbenoemd. Hoe kan hij zowel Burkeiaan zijn als Gramsciaan? Baudet heeft een conservatieve scepsis over politieke utopieën, vertelde hij eerder dit jaar in Rome. Maar hij wil ook de ideologische hegemonie veranderen. Hoe verenigt dat conservatieve wantrouwen in het vermogen van mensen om de wereld ten goede te veranderen zich met zijn geloof in een volkswil, die zich bijvoorbeeld via referenda moet uiten? Als de mens te imperfect is en de Verlichting een tragedie, waarom dan toch ook zo’n geloof in de mens?

De zoekende jonge academicus is een serieuze landelijke politicus geworden, die in dat proces alle deuren naar (zelf)twijfel heeft dichtgegooid en zich heeft opgesloten in een echokamer van het eigen gelijk. Er is geen ruimte meer voor kritiek, voor scepsis, voor debat, er is alleen de zelfbevestiging van het eigen geloof.

In Forum voor Democratie, tonen Cohen en Botje, heeft Baudet het veilige thuis gevonden dat hij zolang zocht. Hier geen tegenspraak, zijn ideeën zijn wet. Dit thuis laat hij zich níet afpakken.

2020-10-23 Mark Lievisse Adriaanse