Kunstgeschiedenis 4-Luik : Metz/Nancy

We reizen vanuit Nederland naar Metz, de charmante stad met zijn architectuur en parken en we bezoeken er de kathedrale kerk St. Etienne, beroemd vanwege de ramen, die van een uitzonderlijke omvang en kwaliteit zijn. Het schitterende roosvenster in de façade heeft een diameter van 11 meter en dateert uit de 14^e eeuw. De meeste andere ramen zijn tussen 1521 en 1539 geplaatst, maar ook moderne kunstenaars als Chagall, Villon en Bissière hebben glazen voor de kathedraal gemaakt. In de kooromgang heeft Chagall in 1960 twee glas-in-loodvensters vervaardigd met scènes uit het Oude Testament. We wandelen door de historische binnenstad. De lunch is op eigen gelegenheid, bijvoorbeeld op het Place de Chambre, achter de kathedraal waar ook de overdekte markt te vinden is in het voormalige bisschoppelijk paleis.

In de namiddag rijden we verder naar ons hotel in het centrum van Nancy voor vier overnachtingen. Het schilderachtige oude stadsdeel, Vieux Nancy, in het noorden van de stad, heeft behalve de voormalige stadspoort Porte de la Craffe uit de 14^e eeuw, enkele oude en bezienswaardige hui­zen met fraaie binnenhoven. Sommige stammen uit de renaissance, zoals het Hótel d'Haussonville, andere uit de 18^e  eeuw, zoals het Hotel de Ferrari en het Hótel des Loups, gebouwd door Boffrand. We dineren deze eerste avond gezamenlijk.

We beginnen de dag met enkele colleges. De eerste heeft als thema Grec et neo-grec. Over de Grieken en de Romeinen in Gallië is veel te vertellen. Denk alleen al aan de provincie waar gepensioneerde soldaten uit het Romeinse leger zich mochten settelen, de Provence. Maar het is in 19^e eeuw vooral Griekenland wat ervoor zorgt dat er een hausse aan architectuur ontstaat met de benaming neo-grec. De tweede lezing behandelt de Moyen Age. In de Middeleeuwen ontstaat in Frankrijk een wegennet dat de pelgrims naar Rome, maar vanaf het jaar 1000 ook naar Santiago de Compostella brengt. De architectuur en beeldhouwkunst op deze routes kent zoveel overeenkomsten dat we van een stijl kunnen spreken, Romaans. Daarnaast is de opkomst van Bourgondië een aanzet tot grote veranderingen in vooral de beeldhouwkunst en schilderkunst.

Na de lunch op eigen gelegenheid maken we een eerste oriënterende stadswandeling waarbij de geschiedenis van deze stad tastbaar wordt.

In 1735 kwam het hertogdom Lotharingen aan de afgezette Poolse koning Stanislaw  Leszczýnski toe. Als schoonvader van Lodewijk XV trok hij de meest capabele en getalenteerde Lotharingers aan: de architect Emmanuel Héré, de siersmid Jean Lamour en de beeldhouwer Nicolas Adam. Samen met hen bepaalde Stanislaw het aanzien van het 18^e -eeuwse Nancy, dat tot op heden de roem van de stad uitmaakt. Na de dood van Stanislaw 'Le Magnifique', zoals hij genoemd werd, kwam Nancy aan de Franse kroon.

We bekijken als eerste de Place Stanislas en de Place de la Carrière. Dit schitterende 18^e-eeuwse complex vormt een prachtig voorbeeld van laat barokke - of rococo- stadsbouw. De Place Stanislas werd vanaf 1752 gebouwd onder leiding van Emmanuel Héré. Het plein heeft de vorm van een rechthoek met afgestompte hoeken en een oppervlakte van 124 x 106 m. Door de harmonieuze proporties en het evenwichtige samenspel van architectuur en decoratie behoort de Place Stanislas tot de fraaiste pleinen van Europa. We bewonderen de sculpturen, fonteinen en smeedijzeren hekken.

Vervolgens brengen we een bezoek aan het  Musée des Beaux-Arts dat is gevestigd aan de Place Stanislas. Het museum heeft een belangrijke verzameling, vooral Franse, moderne schilderkunst: o.a. van Dufy, Utrillo, Matisse, Modigliani, en Lurçat. Ook de 19^e  eeuw in de Franse schilderkunst is rijk vertegenwoordigd, o.a. met het op de geschiedenis van Nancy geïnspireerde doek van Delacroix De dood van Karel de Stoute bij de Slag van Nancy.

Nancy bezit geen zeer oude, maar wel enkele voor de 18 -eeuwse bouwkunst karakteristieke kerken. Daartoe behoort de Onze-Lieve-Vrouwe-kathedraal, begonnen in 1703 door Hardouin-Mansart en voltooid in 1742 door Boffrand. Het is een monumentale, imposante en goed geproportioneerde kerk. Enkele van de fraaie smeedijzeren hekken voor de zijkapellen zijn van Lamour.

Het diner is op eigen gelegenheid, uiteraard met suggesties van de begeleiding. Er wordt, zoals iedere avond, geïnventariseerd of deelnemers gezamenlijk willen dineren.

In de ochtend wederom enkele colleges. De eerste is getiteld ‘renaissance et baroque’. Ten tijde van de Koningen Frans I (Renaissance), Lodewijk de Veertiende (Barok), Lodewijk de 15^e (Rococo) en Lodewijk  de 16^e  (neo-classisicme), uit de hofcultuur zich in paleisbouw, het inrichten van die architectuur met o.a. meubelkunst en natuurlijk ook schilderkunst en beeldhouwkunst. Nancy werd in 1737 overgedragen aan Stanislaus Leszczyński, de afgezette koning van Polen. Na een lang en zeer welvarend bewind, overleed de laatste hertog van Lotharingen in 1766 en ging Lotharingen naar Frankrijk, volgens een afspraak met zijn schoonzoon Lodewijk de 16^e .

Het tweede college behandelt Art Nouveau. Met Nancy als basis zitten we al middenin de Art Nouveau, maar bij dit college zal ook Parijs ter sprake komen en worden de ontwikkelingen in Brussel, Wenen, Glasgow en Barcelona ook aangestipt. Ook de Slaoliestijl uit Nederland is onderwerp tijdens dit college!

Na de lunch op eigen gelegenheid zetten we de verkenning van Nancy verder voort.

Natuurlijk bezoeken we het Musée de l’École de Nancy, Dit museum is gewijd aan de art nouveau, de Franse Jugendstil. In de jaren tussen 1880 en 1904 was Nancy, naast Parijs, toonaangevend in de art nouveau, vooral op het gebied van glas en meubilair. De 'École de Nancy', een samenwerkingsverband tussen Lotharingse kunstenaars, architecten en beoefenaars van de toegepaste kunsten, werd in 1901 opgericht met o.a. het doel de eenheid tussen wetenschap, kunst en industrie te bevorderen. Tot de voornaamste kunstenaars van de groepering behoorden glaskunstenaar Émile Gallé, 1846-1904, en meubelontwerper Louis Majorelle, 1859-1926, beiden uit Nancy. Tijdens onze aansluitende stadswandeling zien we beroemde gebouwen zoals de Villa Majorelle, het eerste art nouveau huis van de stad. Louis Majorelle liet in 1898 het ontwerp van zijn huis over aan architect Henri Sauvage, die de woning een bijzondere uitstraling heeft gegeven. - 

De namiddag en avond zijn ter vrije besteding. Bezoek bijvoorbeeld nog de Notre-Dame-de-Bonsecours. Deze werd in 1738 in opdracht van Stanislaw Leszczýnski gebouwd door Héré. De façade is in Italiaanse renaissancestijl, het interieur is geïnspireerd op de Duitse barok. Het evenwichtige, mooi geproportioneerde bouwwerk, waarvan het interieur gedecoreerd is met marmer, stucwerk en geweIfschilderingen, herbergt de tomben van Stanislaw Leszczýnski en zijn echtgenote Catharina Opalinska.

Het diner is op eigen gelegenheid en de avond is ter vrije besteding.

In de ochtend gaan we op weg naar Saint Nicolas de Port waar we de immense laatgotische basiliek bezoeken waarvan de bouw in 1481 begon. Talrijke goed bewaarde schilderingen en glas-in-lood ramen uit de 16^e eeuw zijn hier te bewonderen. Hierna gaan we naar het kasteel van Lunéville. In 1702 verliet de hertog van Lotharingen, Leopold I, zijn hoofdstad Nancy, die bezet was door de Fransen, en koos ervoor om zich samen met zijn hofhouding te vestigen in Lunéville. Hij liet er door Germain Boffrand, leerling van Jules Hardouin-Mansart, een prachtig kasteel bouwen, naar het voorbeeld van het paleis van Lodewijk XIV. Dit sobere, maar toch sierlijke kasteel wordt de verblijfplaats van Leopold en nadien ook van zijn opvolger Stanislas Leszczynski, die bij de gratie van zijn schoonzoon Lodewijk XV hertog van Lotharingen werd. Van het interieur is helaas niet veel bewaard gebleven maar de tuinen met sierlijke fonteinen zijn prachtig We lunchen gezamenlijk en rijden daarna terug naar Nancy. In de namiddag is er nog een college over Chagall en L’Art Modern. In de 20^e eeuw kende Parijs een groot aantal immigranten o.a. uit Rusland en andere landen uit het Oosten van Europa. Ze brachten vaak hun eigen achtergrond mee in de nieuwe ontwikkelingen van die kunsten. Marc Chagall, die Parijs uiteindelijk zijn: tweede Vitebsk (zijn geboorteplaats) noemde, is hiervan een mooi voorbeeld. Als voorbereiding van ons bezoek aan Metz Centre Pompidou zal ook de Hedendaagse kunst van Frankrijk aan bod komen.

Vervolgens heeft u nog vrije tijd in Nancy en is de avond ter vrije besteding.

Vanuit Nancy reizen we via Metz naar Nederland. In Metz gaan we naar het in 2010 geopende Centre Pompidou. Het presenteert exposities van hedendaagse en moderne kunst uit de collecties van het Centre Pompidou in Parijs en het Musée National d’Art Moderne dat eveneens in Parijs gevestigd is. Van beeldende kunst tot architectuur, langs ontwerpen en video’s, elk artistiek onderdeel is vertegenwoordigd. Dit museum heeft een gevarieerd tentoonstellingsbeleid, waarbij het beste van de eigen collectie hedendaagse kunst wordt afgewisseld met het mooiste van uitleen. Hierna rijden we door naar Nederland waar we in de vroege avond aankomen.