Spanjes wankele troon

Bewoners van het Iberische schiereiland bestaan uit diverse volkeren met eigen taal en cultuur. Onder regering van de katholieke koningen en de Habsburgers hadden ze hun eigen wetten en rechtspraak. Toen in 1700 de Spaanse koning Carlos II kinderloos overleed, liet hij de troon na aan Philippe, hertog van Anjou, kleinzoon van de Franse koning Lodewijk XIV. Na de successie oorlog werd hij in 1713 als Felipe V, de eerste koning van het huis Bourbon. Hij verbood de plaatselijke wetten en regeerde het land vanuit Madrid. Dat besluit zou eeuwenlang leiden tot oorlogen en opstanden. Bij de verkiezingen van 1931 koos het volk voor een republiek en verliet de koninklijk familie Spanje. In 1936 kwam het ultralinkse Frente Popular aan de macht en heerste er anarchie. Kerken en kloosters gingen in vlammen op, geestelijken werden vermoord. Nationalistische generaals kwamen in opstand waarna er een burgeroorlog ontstond die ze in 1939 wonnen. Ze kozen generaal Franco tot staatshoofd en regeringsleider. Hij verbood regionale talen in woord en geschrift en zijn dictatuur zou duren tot zijn dood in 1975. Onder koning Juan Carlos werd Spanje een democratische constitutionele monarchie. In de grondwet van 1978 kregen regionen beperkte autonomie. Basken en Catalanen, die veel geleden hadden onder het Franco regime, wilden echter volledige onafhankelijkheid. In Catalonië werd in 2017 een illegaal referendum gehouden waarbij de bevolking voor een onafhankelijke republiek koos. De regering hield vast aan artikel 155 van de grondwet dat Spanje ondeelbaar verklaard. Catalaans President Puigdemont en enkel politici vluchtte naar het buitenland, anderen werden veroordeeld tot gevangenisstraf. Het zou in Catalonië leiden tot ernstige ongeregeldheden. Na drie verkiezingen in vier jaar won in januari 2020 de socialist Pedro Sánchez met twee stemmen meer. Hij is bereid tot een dialoog met de onafhankelijkheidspartijen maar afscheiding van Spanje, waarbij ook de monarchie ter discussie staat, is voor hem onbespreekbaar. Een oplossing lijkt ver te zoeken.