Tabak

Op zoek naar de lekkerste sigaretten ter wereld

Jonathan Robijn Jimmy is ziek en heeft niet lang meer te leven. In plaats van een zakdoek vol te huilen besluit hij om op zijn geheel eigen manier te genieten van de dagen die hem resten.

Dat er in de ingetogen aspergeboer Jimmy een echte epicurist huist is al snel duidelijk. Daar zit hij aan zijn tafeltje, op de eerste pagina van Tabak, met een bord verse, dampende asperges voor zijn neus, ‘overgoten met botersaus, afgewerkt met verkruimeld ei en peterselie en perfect van lengte’. De stengels zijn niet draderig, zo luidt één van Jimmy’s bevindingen, maar sappig, ‘met de zachte, bittere ondertoon die zo kenmerkend is voor de oogst uit jaren waarin er op de vrijgevigheid van de natuur geen maat stond.’

Maar een goed jaar voor asperges is nog niet automatisch een goed jaar voor mensen. Want als Jimmy kort daarna een dokter bezoekt, heeft deze slecht nieuws voor hem: hij is ziek en heeft niet lang meer te leven.

De Vlaamse auteur Jonathan Robijn (1970), die vier jaar geleden indruk maakte met het sfeervolle, subtiele Congo blues, stuurt zijn held vervolgens een opmerkelijke kant op. In plaats van een zakdoek vol te huilen of zijn vrouw en zijn twee zoons op de hoogte te brengen van het nare nieuws besluit Jimmy om op zijn geheel eigen manier te genieten van de dagen die hem resten: met een sigaret in zijn mond. En wel met de lekkerste die hij ooit rookte. Davros heten ze. Vroeger rookte hij ze al, nu is hij bereid om hemel en aarde te bewegen om aan een pakje van het reeds ter ziele gegane merk te geraken.

Roken en drinken
Dit toch wat bizarre gegeven leidt de Brusselaar Jimmy naar het verre Armenië, waar hij van het kastje naar de muur wordt gestuurd, en waar hij tevens de ruimte heeft om zijn opgedroogde huwelijk met Ella (die eerst om kunst en loltrappen gaf en daarna alleen nog om de bloemen in de tuin) door te nemen en inwendig kritiek te formuleren op de ‘opgeschoonde’ cultuur van het Westen: roken en drinken groeien hand over hand uit tot taboes en je moet op z’n minst honderd willen worden om serieus genomen te worden. De cultuurkritiek is niet het sterkste onderdeel van Tabak: de meeste argumenten kun je zelf bedenken.

Aan de andere kant valt eens te meer op hoe gastvrij de pen van Robijn is. Hij waakt over zijn personages, stuurt ze zelden zonder jas de straat op, waardoor het je als lezer geen enkele moeite kost om geboeid met ze op te wandelen.

Zijn kunst zit in kleine, verzorgde greepjes. Als Jimmy vanuit Armenië met Ella belt, hoort hij – om aan te geven dat ze nerveus is – dat ze thuis met de koperen handgrepen van een kast speelt. En als Jimmy een nieuwe ruimte of een nieuw landschap betreedt, dan krijg je daar in alle geuren en kleuren over te lezen. De lezer is welkom bij deze schrijver.

Een man die nog een pakje peuken zoekt eer hij voorgoed in het knekelhuis zal worden opgeborgen, dat is een dun gegeven dat wellicht beter had gewerkt in een verhaal of novelle. Maar schrijven over iemand die bij wijze van spreken ‘uit de tijd is gevallen’, die er al decennia niet meer helemaal is, dat gaat weinigen in ons taalgebied beter af. Hij is een man zoals die wel eens wordt vertolkt door Bill Murray, deze Jimmy: een beetje aan de verzuurde kant inmiddels, maar always a gentleman.

2020-01-15 Sebastiaan Kort