Vonkt

Veel van de poëzie uit de genomineerde bundels (maar ook in het algemeen) ontspringt aan alledaagse ervaringen die aanzetten tot bezinning. Aanvankelijk is Marije Langelaars Vonkt, haar eerste in acht jaar, ook een bundel waarin individuele ervaringen op de voorgrond staan. In de openingsafdeling ‘Een afgrond omsingelen’ wijst de dichter naar de weerstand die zij ervaart, zoals in ‘Vertrek’: ‘Het stuiptrekken, het missend grijpen / in onze ogen is geen ontmoeting / geen vallen / enkel een wond waarbinnen ons kind.’

Gaandeweg, maar ook al in deze eerste afdeling, legt de dichter zich erop toe om opnieuw in contact te komen met een vitale levenskracht. Ze drukt steeds meer het gas in om in harmonie te komen met alles om haar heen, óók met die alledaagse omgeving, de liefde en het verdriet.

Vandaar veel wrijving in haar gedichten waarin regels en beelden vonkend langs elkaar heen schuren, en waarin sprake is een ongelimiteerd stromen van beelden, details en emoties. Vonkt is een groot harmonieus geheel vol complexiteit, soms uitbundig lyrisch, dan weer bevreemdend onpersoonlijk: ‘We stappen uit onze lichamen om iets anders / te ontdekken trompetgeschetter. // Laten alle aders los / toffe vette kick’.

De mystieke en erotische lading in Vonkt is uitermate krachtig, zoals in ‘Het land’:

mijn bloed begon te stromen niet alleen in mijn aderen maar ook in de stengels en de grond, alles klopte en tegelijkertijd hoorde ik het kloppen van de dieren, traag en ritmisch als de walvis verderop in de oceaan en muizen en torrel snel en vinnig als de mitrailleurs.

Langelaar weet in Vonkt opnieuw in harmonie te komen met de wereld, via frictie, ontregeling en overgave. Zo ontdoet ze zich in het leven én haar poëzie van routines en gemeenplaatsen. Langelaar biedt nieuwe perspectieven, terwijl de andere genomineerde dichters daar niet of nauwelijks in slagen. Alles klopt bij Langelaar en in dat woord ligt haar virtuositeit besloten: enerzijds wijst het op een ritmisch bewegen, anderzijds betekent het dat alles in overeenstemming is met de omstandigheden.

Het afgelopen poëziejaar was een mager jaar, niet alleen vanwege de opvallend weinige inzendingen voor deze laatste VSB Poëzieprijs. Gelukkig verzaakte de jury niet de interessantste bundel te nomineren, namelijk Marije Langelaars Vonkt. Nu moet ze die nog bekronen, want alleen zo is het afschaffen van deze prijs verteerbaar, mocht er geen opvolger komen.