Indonesië toen en nu

Vertrek vanaf Schiphol naar Medan per Garuda Airlines, met overstap in Jakarta.

Na aankomst in Medan 13.15 uur transfer naar het Hotel en tijd om uit te rusten na de vliegreis.

’s Avonds diner en een korte inleiding op het programma.

Medan is van oorsprong een koloniale plantersstad, die eind 19e eeuw ontstond met de opkomst van een plantage-economie met tabak, rubber en palmoliebomen. Naast Europeanen vestigden zich er in de koloniale tijd ook Chinezen en Indiërs, wat de stad een fascinerend multicultureel karakter geeft. Na de onafhankelijkheid is Medan uitgegroeid tot 2,5 miljoen inwoners. Het paleis van de Sultan van Deli, de Grote Moskee en het huis van Tjong A Fie zijn indrukwekkende gebouwen uit de koloniale tijd. Overnachting in Medan in centraal gelegen hotel met een rijk verleden - het voormalig hotel de Boer, nu Grand Inna Medan. Het oudste gedeelte dateert uit 1898, uitgebreid in de jaren 1920 en verbouwd en weer uitgebreid in 1960, -70 en 80.

In Medan bezichtiging van de koloniale architectuur van Medan, 'het Parijs van Sumatra', o.l.v. de in Medan gevestigde historicus Dirk Buiskool. Medan is door de VN aangewezen als een van de zes best bewaarde koloniale complexen van Azië: met name Hotel De Boer (waar Mata Hari heeft gelogeerd), het sultanspaleis (1887-91) en de moskee (1906-09) van Theodoor van Erp; de voormalige Nederlandsch-Indische Escompto Maatschappij, in 1927 ontworpen door Ed. Cuypers, en het gigantische huis van de ‘Majoor der Chinezen’, Tjong A Fie, een schatrijke plantage-eigenaar, met veertig kamers en nog bewoond door Tjongs nakomelingen, in Chinees-Europese art déco.

Het stadhuis, met onevenredig grote toren, van architectenbureau Hulswit en Fermont te Weltevreden en Ed. Cuypers te Amsterdam uit 1908, ligt aan het Lapangan Merdeka, de voormalige Esplanade. Aan dat enorme plein staat een aantal indrukwekkend mooie gebouwen, zoals het postkantoor uit 1911, de neoclassicistische Javasche Bank (nu Bank Indonesia) uit 1912 en de Nederlandsche Handel Maatschappij (nu Bank Ekspor Impor), een prachtig voorbeeld van de koloniale Nieuwe Zakelijkheid uit 1929. Koffie in lunchroom Tip Top uit 1934. Rit door de voormalige Europese wijk Polonia met zijn weelderige villa's, fraaie overheidsgebouwen en brede lanen. Overnachting in Medan.

Transfer naar het vliegveld voor de ochtendvlucht naar Padang, gelegen op Padang op West-Sumatra, dat sinds 1663 door Nederlanders is bestuurd. In 1667 stichtte de VOC in Padang een handelspost, aanvankelijk voor de handel in peper, maar gaandeweg ook in zout, kamfer en

benzoë-hars, dat werd gebruikt voor het maken van wierook en reukwater. De islamitische Minangkabau vormen de meerderheid van de bevolking; de belangrijkste minderheid bestaat uit protestantse Chinezen. Multatuli was in de jaren 1850 in Padang gestationeerd als gouvernementsambtenaar. De excursie begint met een bezoek aan de kampong China met verschillende Chinese kongsiehuizen. Daarna een stadstour langs vooroorlogse architectuur, zoals het stadhuis, de Javasche Bank, de Nederlandsche Spaarbank en de Escompto Maatschappij. Via de Anai-kloof richting het aangenaam koele stadje Bukittinggi, gesticht als Fort De Kock. Intrek in hotel Novotel. Overnachting in Bukittinggi.

Vandaag verkenning van Bukittinggi, ontstaan uit een Nederlands fort uit de periode van de Padri-oorlogen begin 19e eeuw, van de islamitische padri-beweging tegen de traditionele Minangkabau-adat. In 1958 riepen moslimrebellen er de revolutionaire regering van de Indonesische Republiek uit.

Stadsoriëntatie met het Nederlandse fort uit 1825, het Minangkabau-museum, de door Wilhelmina geschonken Jam Gadang-klokkentoren (1923) en Karbouwengat. Vanaf het hooggelegen Fort de Kock prachtig uitzicht over het omliggend berglandschap. Na bezoek aan het museum, in de befaamde Minangkabause bouwstijl, en wandeling over de kleurrijke markt door naar Karbouwengat, de ‘Indonesische Grand Canyon’ (100 meter diep, 4 km lang). Wandeling door de canyon naar het zilverstadje Kota Gadang; aan overkant verrassend mooie, vooroorlogse huizen. Vanuit Kota Gadang door naar het mysterieuze Maninjaumeer, afdaling over weg met vierenveertig bochten. Eind van de middag terug naar Bukittinggi, alwaar overnachting.

De nadruk vandaag ligt op de Nederlandse architectuur: van Berlage (gebouw Gedung Aperdi, voorheen De Algemeene, met tegeltableau van Jan Toorop en beelden van Mendes da Costa) en Ed Cuypers, het stadhuis – een indrukwekkend voorbeeld van traditie en moderniteit (Cosman Citroen, 1927) -, Museum Bank Indonesia (Javasche Bank, 1904) en Huis van Sampoerna (Kretek Museum in weeshuis uit 1862). Overnachting in Soerabaja.

Vandaag met de vroege trein van het 19e-eeuwse station Gubeng naar Jogjakarta (Djokja) en intrek in Hotel Phoenix. Jogjakarta is de culturele hoofdstad van Java. Dankzij steun van de vorsten hebben Javaanse kunstvormen als wajang zich tot hoog niveau kunnen ontwikkelen. Jogjakarta is een universiteitsstad met ruim dertig universiteiten, waaronder de eerste van Indonesië, de Gadjah Mada.

De verkenning van de stad begint met bezoek aan Prambanan, het grootste Hindoe-Javaanse tempelcomplex in Indonesië, rond 850 gebouwd, maar kort na voltooiing verlaten en vervallen. De reconstructie van het complex begon in 1918 en is nog steeds niet af. De verwoesting door de aardbeving van 2006 is inmiddels wel hersteld. Overnachting in Jogjakarta.

‘s Ochtends vroeg bezichtiging van Fort Vredeburg (1765), door de V.O.C. gebouwde zetel van de gouverneur, tegenwoordig het museum van de onafhankelijkheid; daarna een rondleiding in de kraton, het verblijf van de sultan van Djokja, wiens voorrechten door het Nederlandse bewind zorgvuldig in stand zijn gehouden, en een bezoek aan het Waterpaleis, een 18e-eeuw, deels in verval geraakte koninklijk complex van zwembaden, fonteinen, een ondergrondse moskee en een groot meer. ‘s Middags bezoek aan de Boroboedoer, de feeëriekste bezienswaardigheid van Indonesië. De boeddhistische tempel, gelegen bij de Merapi, de actiefste vulkaan van Indonesië, is gebouwd tussen 750-850 in de vorm van een stoepa van 123 bij 123 meter. Overnachting in Jogjakarta.

Vanochtend vertrek met de vroege trein en een acht uur durende tocht naar Bandoeng; na aankomst intrek in het historische hotel Prama Grand Preanger. Na de aanleg van de spoorlijn van Batavia naar Bandoeng werd de kruidenierswinkel van de familie Thieme in 1897 omgebouwd tot Hotel Preanger, genoemd naar het hoogland rond de stad. In 1930 werd het hotel verbouwd in art déco-stijl door architect Wolff Schoemaker, die aan de Technische Hoogeschool te Bandoeng de latere president Soekarno onder zijn studenten telde. Soekarno was dan ook een van zijn assistenten bij het ontwerp van het nieuwe Grand Hotel Preanger.

Gouverneur Daendels verplaatste het dorp Bandoeng naar de nieuwe Grote Postweg, waar de regent zijn paleis bouwde en het plein met een moskee en een markt: het begin van de huidige stad. De laatste jaren neemt in Indonesië de belangstelling voor deze architectonische erfenis uit de koloniale tijd toe. De Bandung Heritage Society, de eerste van Indonesië, is opgericht in 1986.

Invulling van de rest van de middag naar eigen inzicht. Overnachting in Bandoeng.

‘s Ochtends verkenning van Bandoeng – met Gedung Saté (oud Nederlands gouvernementshuis), Kopi Aroma (oude Nederlandse koffiefabriek) en, mits voldoende tijd, rit langs koloniale huizen. In de middag per eigen bus naar Jakarta via de hooggelegen Poentjak Pas, waar koloniale villa’s in chaletstijl tussen de theeplantages opdoemen. Dit was het favoriete zomerverblijf van welvarende inwoners van Batavia. Na aankomst in Jakarta intrek in het hotel.

Jakarta, in 397 gesticht als Sunda Kelapa en door Jan Pieterszoon Coen herbouwd als Batavia in 1619, is de hoofdstad van Indonesië sinds 1949. Op 29 april 2019 kondigde de regering aan dat Indonesië een nieuwe hoofdstad gaat bouwen, mogelijk op Kalimantan, vanwege de onoplosbare metropoolproblemen van Jakarta: buiten vervuiling en dichtslibbing door toenemend verkeer zakt de stad ook langzaam weg in de zee.

Aankomst op Schiphol om 08.15 uur