Ik heb een paar vragen voor je

Bodie Kane, podcastmaker en docent filmgeschiedenis, keert vanuit Los Angeles voor een paar weken terug naar Ganby, de kostschool aan de oostkust van de Verenigde Staten waar ze in de jaren negentig als leerling rondliep. Die schooljaren werden gekleurd door de moord op Thalia, kamergenote van Bodie en een van de populairste meisjes van de school. De zwarte sportleraar Omar is voor die moord tot levenslang veroordeeld, na een bekentenis die hij later weer introk.

Bodie is gevraagd om op Ganby een cursus podcastmaken te geven. Een van haar leerlingen wil zich verdiepen in de moord op Thalia en Bodie houdt haar, op z’n zachtst gezegd, niet tegen; de moord is haar altijd blijven bezighouden. Is Omar inderdaad de dader of is hier sprake van een rechterlijke dwaling?

Het is Bodie die het verhaal vertelt, en de titel van de roman, Ik heb een paar vragen voor je, blijkt veelzeggend: in haar relaas richt Bodie zich zo nu en dan tot een ‘je’, en dat is niet de lezer, zo blijkt: de aangesprokene is Denny Bloch, die destijds muziekleraar was op Ganby. Jong, populair en verdacht, in ieder geval in de ogen van Bodie. Thalia werd dood aangetroffen in het zwembad van de school, na een uitvoering van een musical die onder leiding stond van Bloch. Er zijn ook andere verdachten, die in korte hoofdstukken allemaal aan de orde komen. Bodie plaatst ook zichzelf even in dat rijtje, om de lezers voor te zijn die net op het punt stonden zich af te vragen hoe betrouwbaar zij als verteller eigenlijk is.

Studentenfeestje

Tijdens de weken dat ze op Ganby rondloopt, wordt Bodie – uiteraard – geconfronteerd met haar verleden, en wordt er steeds meer duidelijk over de moord op Thalia. De flashbacks naar het schoolleven roepen associaties op met Donna Tartts De verborgen geschiedenis, en zelfs met de laatste roman van Brett Easton Ellis, Scherven. Je zou kunnen denken dat alles in deze roman draait om de vraag wie het heeft gedaan, maar het gaat Makkai om meer dan alleen de oplossing van die ene moord. Al meteen in de proloog wordt duidelijk wat er in deze roman eigenlijk op het spel staat, wanneer Bodie refereert aan een aantal gesprekken met mensen die haar vragen waar ze zich mee bezighoudt. ‘Was het niet die vrouw die neergestoken werd in… Nee, of die in een taxi stapte met die…’ En zo raadt men verder over welke vrouw het gaat. ‘Die naar dat studentenfeestje ging, die met die man met die hamer… Die met die oom?’ Later in de roman wordt het nog duidelijker, wanneer Bodie op internet stuit op ‘nieuwe ontwikkelingen in een verhaal dat mij bijzonder verontrustte. Welk verhaal doet er niet toe. Laten we maar zeggen dat het dat verhaal was over de jonge actrices die ja zeiden tegen een zwemfeestje en het niet wisten. Of nee, laten we zeggen dat het dat verhaal was over het rugbyteam dat de dood van dat meisje had weggemoffeld, en de school dekte het rugbyteam. Nee, eigenlijk was het dat verhaal over […]’ En dan volgen er nog een stuk of zes voorbeelden van nieuwsverhalen over geweld van mannen tegen vrouwen. En er volgen elders in de roman nog meer van dergelijke opsommingen. Op die momenten zoomt Makkai uit, laat ze zien dat de wereld groter is dan het schoolterrein waar Thalia werd vermoord; door de opsommingen van op de werkelijkheid gebaseerde nieuwsverhalen laat ze zien waar deze ene, fictieve zaak onderdeel van is. Vooral die ene zin blijft hangen: ‘Welk verhaal doet er niet toe’. Er is een eindeloze, onuitputtelijke voorraad van dergelijke verhalen, en al die verhalen, over misbruik, geweld, wegkijkerij en goedpraterij vormen de absoluut niet fictieve achtergrond van deze roman.

Seksmaniak

Makkai, die met haar vorige roman, Een stralende toekomst, de finale van de Pulitzer Prize haalde, laat hier andermaal zien hoe goed ze het vak beheerst. Het is een waagstuk om de thematiek zo expliciet te maken, ook al gebeurt dat via een personage, maar het werkt goed: het overschaduwt het verhaal niet, het geeft er diepte aan, en het voorkomt dat je deze roman leest als een gezellige whodunit die ons een wereld biedt die ophoudt te bestaan wanneer we het boek dichtslaan. Maar Ik heb een paar vragen voor je is ook geen pamflet, daarvoor is vertelster Bodie een te uitgewerkt personage, geen spreekbuis maar iemand met een eigen leven. Ook in dat leven duikt het thema van de machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen voortdurend op. Terwijl ze op haar oude kostschool zich steeds obsessiever verdiept in de moord op Thalia, wordt ze ongewild met haar eigen vooroordelen en loyaliteiten geconfronteerd wanneer ze hoort dat haar man, die ze in Los Angeles heeft achtergelaten, opeens gecanceld dreigt te worden en op Twitter als een macht misbruikende seksmaniak wordt afgeschilderd. Maar de thematiek manifesteert zich ook op alledaagser niveau, zoals bij de podcast die ze maakte met haar mannelijke collega Lance. Tijdens het werk daaraan ‘vroegen mensen me vaak waar mijn kinderen waren, wat die ervan vonden dat ik er niet was, wat mijn man ervan vond – maar dat vroegen ze niet aan Lance, die drie kinderen heeft’.

Behalve spannend en confronterend is Ik heb een paar vragen voor je ook nog eens goed geschreven, met lyrische natuurbeschrijvingen, goede beeldspraak en treffende observaties. (Zo valt het Bodie opeens op hoe jong haar leerlingen zijn, om dan te beseffen dat dat komt doordat middelbareschoolleerlingen in films en series doorgaans worden vertolkt door twintigers.)

Niets van die lyriek, beeldspraak of observaties is bedoeld om het thema van de roman te verzachten of te verbergen; al die middelen zijn aangewend om er een goed kunstwerk van te maken, een roman die zich met kleine weerhaakjes in je verankert en je blik op de wereld scherper stelt.