Mary en Rose

Net als je heerlijk met deze Britse adel meekabbelt, slaat schrijfster Rebecca West haar klauwen in je hart

Rebecca West Wil je werkelijk leven, dan moet je het geluk laten zitten. Dus neemt men elkaar in de verarmde Britse upperclassfamilie Aubrey steeds in de tang. Maar dat heerlijk kabbelende verhaal is een opmaat, waarmee West verrast.

Afgelopen juni kwam De familie Aubrey uit, van Rebecca West (1892-1983). Een enerverende roman die zich ontrolt aan het begin van de 20ste eeuw, maar vooral een springplank is naar het volgende boek, deel 2 van een trilogie. Dat verscheen nu in vertaling, Mary en Rose. Dit redt zichzelf. Kennis van deel 1 is niet nodig, ook al besef je dan beter de duik die je neemt: op avontuur maar wel met je kop naar beneden.

Het verscheen in 1984, postuum, 28 jaar na deel 1. Het is minder goed geredigeerd, hapert soms door doublures, en sommige uitweidingen trekken het verhaal uit het lood. Had het op de plank moeten blijven liggen? Nou nee. In zo’n warm bad van literaire allure neem ik wat opvliegende zeepbellen graag voor lief.

Volgens West mikt slechts een deel van de mensen op een gelukkig leven. En de rest? ‘De andere helft van ons is min of meer gek. Die verkiest het onaangename boven het aangename, […] en wil sterven in een catastrofe.’ (Dit West-citaat komt uit Black Lamb and Grey Falcon (1941). Ik las het bij Deborah Levy, een hedendaagse schaduw van Rebecca West).

Driemaal raden welke helft de boventoon voert in Mary en Rose.

Juist.

Uitglijer
Geluk is stilstand. Wil je werkelijk leven dan ben je genoodzaakt dat geluk maar te laten zitten, die gedachte dampt op uit elke pagina. En als de familie toch even op geluk rekent, lezen we: ‘Ons geluk nam opnieuw zijn loop.’ Waarmee de lezer beseft dat ze die uitglijer duur zullen betalen. Intussen is deze roman een parade van radelozen die zich staande houden door elkaar in de tang te nemen.

West wordt niet moe te beschrijven hoe ze een ander in alle beleefdheid onderuit halen. Ze observeert of ze veldwerk doet en sproeit met curieuze details van uiterlijk, gedrag en lichaamstaal over de lezer heen. Die zit in bewondering te grinniken over zoveel creatief venijn, beschreven met verhitte zinswendingen en overspannen vergelijkingen. Iemand loopt rond met een geheim ‘als een jas om zich heen’ geslagen en een mooi gesprek wordt getypeerd als een doos chocolaatjes. Ik zie het allemaal voor me.

De uitvalsbasis van Mary en Rose is opnieuw de versleten villa waar de upperclassfamilie Aubrey zwaar verarmd resideert. Waar hun verdwenen man en vader nu fungeert als een vereerd fantoom. Waar een stoet meedogenloos geobserveerde kennissen zich komt warmen aan het exotische gezin.

Mary en Rose, de tweelingzussen die we leerden kennen als opgeschoten, standsbewuste kinderen, zijn nu jonge vrouwen. Allebei zijn ze inderdaad de concertpianiste geworden waartoe hun verschraalde moeder hen heeft bestemd en gedrild. Rose is de zelfbewuste ‘ik’ van het boek. De mensenschuwe Mary is misschien wel de betere pianiste. Hun geminachte zus Cordelia bestaat het om te trouwen – er wordt nog meer bespot en afgeweerd. Zon en maan van het gezin is jongste broer Richard Quin, een verbeterde versie van de vader. Ook hij is een klaploper maar hij maakt geen slachtoffers, hij maakt vrienden. Hij is behept met een zeldzame sociale intelligentie. Iedereen loopt met hem weg. Echt. Neemt hij de tram dan is er grote kans dat hij aan de praat raakt en een nieuwe kameraad voor het leven erbij heeft.

Ik lees en ik lees en net als bij deel 1 trap ik er weer in: ik verbaas me en bewonder en… denk: ja, wát nou?

Waar gaan al die grote scènes, met salongeweld, een kroeggevecht, bijna-moord, superieure muziekkennis en familievenijn naartoe? En dan, als ik definitief meekabbel alsof ik naar Downton Abbey zit te kijken, slaat Rebecca West haar klauwen in mijn hart.

Voorprogramma
Alles wat ik tot nu toe las is een ‘voorprogramma’ voor het eigenlijke onderwerp van deze roman, de Eerste Wereldoorlog. Of liever, het afscheid van Richard Quin die naar de loopgraven in Frankrijk zal vertrekken. Niemand wil dat de nacht voorbij gaat, niemand wil dat het ochtend wordt, en Rebecca West voorziet in uitstel, pagina na prachtige pagina. Teder, indrukwekkend, groots, schetst ze een portret van het akelige begrip ‘onafwendbaar’.

En nu de titel. Uitgever en vertalers kozen voor Mary en Rose. Dat is wel zo helder, maar sinds die laatste nacht van Roger Quin, waar het complete boek in wordt opgezogen, verkies ik Wests eigen titel voor deze roman: This Real Night. De echte nacht – de nacht van de waarheid van de laatste omhelzing en ook de helse nacht die oorlog is. De nacht dat niemand de schijn ophoudt en iedereen zichzelf is. Even.

16-09-2022 Joyce Roodnat