Melancholie II
Jon Fosse In het tweede deel van zijn Melancholie maalt de zuster van de 19de-eeuwse schilder Hertervig over de ellende waarin hij zich, anders dan de meeste gewone mensen, al bij leven wentelde.
De Noor Jon Fosse (1959) wordt jaar in jaar uit getipt voor de Nobelprijs voor Literatuur, maar er was tot voor kort niet veel van zijn prozaïsche oeuvre in een Nederlandse vertaling beschikbaar. Waarschijnlijk wordt Fosse primair gezien als een schrijver van toneelstukken, want in dat domein is zijn reputatie nog steeds het grootst. Uitgeverij Oevers brengt ons met alle liefde op andere gedachten: het bracht vorig jaar de eerste twee delen van Fosses ‘septologie’ De andere naam uit en in 2018 het eerste deel van Melancholie, een in de jaren negentig geschreven tweeluik over Lars Hertervig, de bevlogen en getalenteerde, maar ook mentaal instabiele Noorse schilder die echt bestaan heeft en die pas na zijn dood erkenning kreeg voor zijn werk. Een soort Van Gogh tussen de fjorden dus.
Deel I draaide om Hertervig (1830-1902) zelf; het nu vertaalde tweede deel om zijn zus Oline, een eenvoudige, oudere vrouw die zich staande probeert te houden aan de barre kust van Noorwegen. Ze ontving de tijding over Lars’ dood en ze loopt ook zelf op haar laatste oude benen.
Best vaak zit de lezer van Melancholie II met Oline op een ‘secreet’, oftewel een wc, waar ze zich probeert te ontlasten of tot de ontdekking komt dat ze er net even wat eerder een heenkomen had moeten zoeken. Het is pijnlijk om te lezen en je hoopt maar dat er tegenwoordig beter voor oude Noorse mensen gezorgd wordt.
En Oline maalt. Over haar net overleden broer, die snoeshaan die als kind al niet meer te volgen was. Het beste deel van het boek handelt over de in de buurt van Stavanger doorgebrachte jeugdjaren, met een hardwerkende, vissende vader die er maar niet in slaagt om zijn oudste zoon zijn ambacht in te trekken. Lars rent liever door de natuur, geschaduwd door Oline, die wel weten wil wat die gozer uitspookt.
Feest der destructie
Op zeker moment drukt hij zijn zusje een provisorisch vervaardigd kunstwerkje onder de neus: hier, dit is wat ik doe, wat ik móét doen, al weet ik zelf nog niet eens wat het is. Maar rondom het huis drukt Lars zich. Behalve bij tegenspoed. Als de vader in een vlaag van frustratie het huis begint af te breken en zijn gezin erbij zit te jammeren dat het een aard heeft komt Lars plots aanrennen: lachend helpt hij zijn vader mee met het naar beneden gooien van de dakpannen. Lang leve het feest der destructie.
Net als in De andere naam schrijft Fosse over volwassenen alsof het eigenlijk kinderen zijn. Hij poetst hun woorden niet op, laat ze het hoofd breken over de simpele dingen des levens (waar is toch die vis voor het avondeten gebleven?) en hij schrijft eigenlijk mondopenvallend repetitief voor een auteur met zo’n faam: hij laat iemand iets meemaken, laat diegene dat voorval weer voor de geest halen en laat hem dat ook nog in zo ongeveer dezelfde woorden aan een derde vertellen.
De kerngedachte achter Melancholie II is ijzersterk uitgewerkt: een kunstenaar (Lars) wentelt zich al bij leven in de doem, de pijn en de spijt waar de gewone, door de cultuur van zelfbehoud aangelijnde burger (Oline) pas in het aanschijn van de dood mee geconfronteerd wordt. Pas dan, solitair wegzinkend in een poel van eigen pis en stront, vallen de demonen niet langer te negeren.
05-06-2020 Sebastiaan KortMelancholie II is het (ook los te lezen) vervolg op Melancholie I, de veelgeprezen roman over de Noorse kunstschilder Lars Hertervig.
In de pers: 'Op zijn bekende, vertragende wijze, vol hernemingen en modulaties, waarmee Fosse is uitgegroeid tot wereldvermaard toneelschrijver en romancier, laat hij de zus van Lars Hertervig achteromkijken. Ook Oline heeft ze duidelijk niet meer allemaal op een rijtje. Maar de vervreemding die de lezer bekruipt – herinnert Oline zich dit, of is ze aan het ijlen? –, past wonderwel bij het grensgebied tussen waan en werkelijkheid dat Fosse verkent, en waaruit zowel onwaarschijnlijke tragiek als grote kunst kan voortkomen.' - Arjan Peters in de Volkskrant ****
'Zijn proza krijgt in de ritmische herhaling een suggestieve kracht, iets mystieks, bezwerend haast, waarin het ons iets lijkt te willen laten zien wat zich niet laat uitdrukken.' - Remco Nieberg op Tzum
'Het gaat Fosse om de innerlijke ervaring van het ouder worden. En dat weet hij opnieuw beklemmend te verwoorden. Melancholie II is een verpletterende leeservaring. John Fosse toont met dit boek opnieuw aan dat hij tot de absolute top van de Europese literatuur behoort.' - Kris Velter op Mappalibri
Over Melancholie I (in oktober 2018 bij Oevers verschenen): ‘Een evenement voor de liefhebbers.’ – De Standaard ****
‘Wonderbaarlijk bedwelmend.’ – Arjan Peters in de Volkskrant ****
Over De andere naam (in september 2019 bij Oevers verschenen):
‘Dat Jon Fosse over kunst en kunstenaars kan schrijven, is iedereen bekend die de twee delen van zijn meesterwerk Melancholie heeft gelezen.’ – Verdens Gang
| ISBN | 9789492068361 |
|---|---|
| Aantal pagina's | 136 |
| Datum van verschijning | 20200410 |
| NRC Recensie | 3 |
| Breedte | 125 mm |
| Hoogte | 200 mm |
| Dikte | 14 mm |
Je bent al ingeschreven met dit
e-mailadres