Vlieglessen

Wat te doen: wegvliegen of je vaderschap aanvaarden?

Mens en dier In een ontroerende memoir schrijft Charlie Gilmour over zijn jeugd met excentrieke ouders, maar de hoofdrol in zijn leven speelt de babbelzieke ekster Benzene.

‘Vogels en baby’s raken in mijn hoofd steeds meer met elkaar verstrengeld’, schrijft Charlie Gilmour (1989) in zijn memoir Vlieglessen. Gilmours vader is een van de excentriekse Britse dichters die er ooit rondliepen, Heathcote Williams, een man die zichzelf verwaarloosde op een landgoed, volkomen ongeschikt voor het vaderschap. Gilmour dankt zijn achternaam aan zijn tweede vader David Gilmour, gitarist van Pink Floyd. Die sloot de jongen wél in zijn armen, maar verder speelt hij – helaas – geen enkele rol.

Op een keer vindt een jonge vrouw een uit het nest gevallen ekster op een autokerkhof, ze brengt hem naar een man die zelf eens een uit het nest gevallen kauw redde. En zij wordt Charlie’s moeder en hij zijn vader. De geschiedenis herhaalt zich en Charlie’s vriendin Yana komt op een ochtend aanzetten met een doos: daarin zit een ‘zwart-witte donsbal ter grootte van een kindervuist’ en ja, ook een juveniele ekster. Charlie ontfermt zich over het weerloze, jonge vogeltje dat, met de kauwen, tot de kraaiachtigen behoort, de slimste vogelsoorten.

Opgewekt en met grote nieuwsgierigheid naar het leefpatroon van de ekster beschrijft Gilmour de eerste weken van het bestaan met hun drieën: hijzelf, zijn vriendin en de ekster die de naam Benzene krijgt. Zijn energieke ondernemingslust en vernielzucht gaan gelijk op. Maar al snel verbreken Charlie’s boze dromen en angstvermoedens het leven van mens en vogel: zijn vader overlijdt, een man die anarchist, dichter en muzikant was en die hem en zijn moeder op een nacht verliet, plots, en nooit meer iets van zich liet horen. Zijn vader was een alcoholist met gevaarlijke trekken, zoals Charlie drugsgebruiker is met eveneens gevaarlijke trekken. Een drugspsychose deed hem zelfs in de gevangenis belanden: hij was zo ontspoord dat hij in zijn eentje Westminster Abbey bestormde; hij wilde het gebouw in de fik steken.

Angst voor familieleven
Charlie komt in het bezit van het archief van zijn vader dat hij minutieus onderzoekt in de hoop meer inzicht in diens duistere leven te krijgen, maar hij stuit op weinig meer dan groteske, epische gedichten. En hij ontdekt overeenkomsten tussen zijn leven en dat van zijn vader: dezelfde bezetenheid, manische uitzinnigheid en vooral de angst voor een familieleven.

Gilmours boek is er een vol spiegelingen en parallellen. De kauw van zijn biologische vader en zijn eigen ekster. Als zijn vriendin aangeeft een kind te wensen, beginnen de herinneringen aan zijn vader hem te verstikken. Steeds meer richt hij zijn liefde op de ekster. Zo wisselen angst voor de toekomst en vogelliefde elkaar af. De babbelzieke, eigenwijze ekster ontwikkelt zich tot een heus personage, zoals de havik in De H is van havik van Helen Macdonald.

Gilmour schrijft over de vogel: ‘We vormen een onzichtbare band, een band die nooit verbroken kan worden.’ Nog een parallel is die tussen de nestdrang van de ekster, die een vrouwtje blijkt te zijn, en de kinderwens van Yana. De ekster bouwt haar nest in een speciaal ingerichte volière, maar haar eieren zijn onbevrucht. Uiteindelijk gaat Yana’s wens in vervulling en krijgt het stel de door haar vurig gewenste baby. Ondertussen is de ekster ervandoor gegaan, zomaar, op eigen kracht heeft ze haar vleugels gespreid en kiest ze voor haar vrijheid. Haar vlucht beschrijft Gilmour prachtig: ‘De ekster voert een vreugdedans uit in de lucht. Ze is in haar element.’ In de verbeelding van de auteur vliegt ze terug naar de autosloperij waar ze werd gevonden. En Gilmour zelf aanvaardt zijn vaderschap en zal nooit, zoals zijn vader en de grootvader van hun kind, wegvliegen. ‘Yana en de baby weerhouden me ervan’, concludeert hij. Uit deze zin blijkt prachtig dat hij de angst voor zijn eigen grillige, grimmige vader heeft overwonnen.

26-11-2021 Kester Freriks