Het tweede deel van het Verhaal van Gelderland begint duizend jaar geleden, toen de stamvader van de Gelderse graven zich vestigde in de omgeving van (het nu Duitse) Geldern. In de eeuwen daarna breidden zijn nazaten stap voor stap hun territorium uit: in het zuiden, in de omgeving van Zutphen, op de Veluwe en in het Rivierengebied. In 1339 werd graaf Reinald II van Gelre verheven tot hertog. Kort daarna startte een interne machtsstrijd die het hertogdom deed wankelen. Naburige vorsten maakten er gebruik van om hun grip op Gelre te vergroten. In ruil voor financiële steun aan de permanent in geldnood verkerende hertogen kregen ook de steden en ridders meer macht. Uiteindelijk wist de Habsburgse keizer Karel V het hertogdom in 1543 te onderwerpen en toe te voegen aan de Habsburgse Nederlanden. De auteurs beschrijven hoe het leven in het graafschap en hertogdom Gelre in de loop van vijf eeuwen veranderde. Ze laten ons kennismaken met de grafelijke en hertogelijke families, en vertellen over het ontstaan van dorpen en steden en de opbloei van de handel. Ze laten zien hoe godsdienst een stempel drukte op de gehele samenleving en hoe talentvolle schilders, beeldsnijders en liedmakers het leven in Gelre kleur gaven. Gelderland als zelfstandig graafschap en hertogdom is prachtig geïllustreerd met honderden afbeeldingen en tientallen speciaal vervaardigde kaarten.