Waarom zou je na twintig jaar terugkeren naar de fantasiewereld waaraan je je status dankt? Stel dat het nieuwe verhaal tegenvalt? Toch heeft Philip Pullman, literair erfgenaam van Lewis Carroll en Tolkien, met Het Boek van Stof: La Belle Sauvagedit risico genomen. Naar zijn zeggen niet omdat hij wilde weten hoe het Lyra Belacqua was vergaan, zijn jonge heldin uit His Dark Materials (Het Gouden Kompas). Maar omdat hij zijn idee van ‘Stof’ nader wilde onderzoeken: de ‘dark matter’ waar alles om draait in zijn fantasy-trilogie en die, verwijzend naar de elementaire kwantumdeeltjes waaruit het universum is opgebouwd, het menselijke bewustzijn symboliseert.

Dus luidt de titel van Pullmans nieuwe trilogie Het Boek van Stof. Toch is La Belle Sauvage minder doordrenkt met metafysische symboliek. Ongetwijfeld komt dit omdat het verhaal tien jaar voor het eerste His Dark Materials-boek aanvangt. Met La Belle Sauvage begint alles.

Eerst moet Pullman (1946) alle plotlijnen uitzetten waaruit het centrale conflict zich ontwikkelt: de complexe strijd tussen het totalitaire, zwaar religieuze Magisterium (gezeteld in Genève, de bakermat van het calvinisme) en enkele vrijdenkers die vanuit Uppsala (Zweden) opereren. Die zijn zich bewust van de paradox, dat ze ‘de democratie alleen kunnen verdedigen door ondemocratisch te zijn’.

Intussen moet Pullman zijn protagonist tot leven wekken: de roodharige herbergierszoon Malcolm, een dickensiaanse, onderzoekende elfjarige die het liefst ronddobbert in zijn kano La Belle Sauvage, maar ongewild als getuige betrokken raakt bij een mislukte spionnendeal. Na de sfeervolle schets van het pastorale Oxford en kennismaking met baby Lyra, die door haar vader Lord Asriel aan nonnen is toevertrouwd (buiten bereik van haar moeder Mrs. Coulter, want zij is lid van het Magisterium), komt het verhaal letterlijk en figuurlijk in een stroomversnelling. Gedwongen door de ergste watersnoodramp ooit (Pullman blijkt een effectief klimaatalarmist), besluiten Malcolm en zijn bondgenote Alice om Lyra per kano naar haar vader in Londen te brengen, geholpen door hun daemons – Pullmans metafoor voor de menselijke ziel, zichtbaar als dier.

Wat volgt is een levensgevaarlijke reis over de Theems, een mythisch aandoend avontuur met Lyra als verweesde zuigeling die voorbestemd is het ‘idee van lotsbestemming’ te beëindigen. Hier is meestervertellerPullman op zijn best. Doeltreffend speelt hij met het rijzende water, de razende storm en jagende wolken die suggereren dat er meer tussen hemel en aarde is dan wij denken.

Duistere schaduwen achtervolgen Malcolm en Alice. Wie is die vleesgeworden duivel? Bestaat ze echt, de koningin der elfen die mensenkinderen steelt? Of wakkert angst hun verbeelding aan? ‘Niets is meer normaal’, echoot Alice de Alice van Lewis Carroll. ‘De stormvloed heeft alles veranderd.’ Intussen groeien de kinderen geloofwaardig naar elkaar toe. En aan het slot verraadt het citaat uit Edmund Spensers Faerie Queene (1590) dat die elfenkoningin vermoedelijk geen zinsbegoocheling was.

Jammer dat tijdens deze betoverende odyssee de personages uit eerdere hoofdstukken op de achtergrond raken. Dat toont aan dat Pullman nog maar net aan zijn hernieuwde ontdekkingstocht naar ‘Stof’ is begonnen. Het maakt niet minder nieuwsgierig naar het vervolg, dat zich, zo schijnt, twintig jaar na afloop van His Dark Materials afspeelt.