Doezamand

De doezamand was een rieten mand die, met de plooirok en de twinset, behoorde tot het ‘uniform’ van de vrouwelijke studenten in Leiden in de jaren vijftig van de vorige eeuw. In die doezamand werden niet alleen de collegedictaten vervoerd, maar ook het halfje wit en de hamsnippers voor de macaroni. Wanneer Karin de schoenendoos die 35 jaar dichtgebonden op zolder heeft gestaan openmaakt, vindt ze daar de tastbare herinneringen aan haar Leidse studententijd. Ze kijkt terug op de vrijheid van het op kamers wonen, de studie, het verenigings-leven, de feestjes en de vriendschappen: het was er allemaal. Maar ze herinnert zich ook hoezeer ze in verwarring werd gebracht door de mores, de uitgesproken ideeën over ‘hoe het hoorde’ en de verwachtingspatronen. Ze werd geacht te studeren, maar met een carrière in de wetenschap leek niemand om haar heen rekening te houden. Verliefd worden op medestudentes was niet alleen onbespreekbaar: het was onbenoembaar. Doezamand is een roman over een wereld die beheerst werd door normen. Het is een ironisch en pijnlijk portret van het Leidse studentenmilieu in de jaren vijftig en tevens een ontroerend verslag van zelfontdekking en ontgoocheling. Doezamand verscheen in 1993 bij Uitgeverij Van Gennep en is het enige boek dat het milieu van de vrouwelijke studenten uit die tijd van binnenuit beschrijft. Het is ten onrechte uit beeld geraakt; de beschreven problematiek blijft actueel. Aan deze heruitgave is een beeldkatern toegevoegd met foto’s van het vrouwelijk studentenleven in de jaren vijftig. Marijke Harberts (1936), neerlandica, was docent in Amsterdam. Zij publiceerde eerder Eerlijk gezegd: interviews met vrouwen (1974), Afscheid van Joke Smit (1987), Doe effe normaal, juf (2000) en de dichtbundels De dingen zijn gebleven (2011) en Misschien een toverhazelaar (2018).