Effectief Altruïsme

De carrière van de Australische filosoof Peter Singer laat zich samenvatten als ‘voortdurend cynisme weerleggen’. Dat was zo in de jaren zeventig, toen hij zich ontpopte tot aartsvader van de dierenrechtenbeweging, en dat is nog steeds zo. Onlangs verscheen de vertaling van zijn boek Effectief altruïsme, een zoektocht naar de beste goede doelen waaraan geld kan worden gegeven.

Het cynisme dat Singer moet weerleggen, gaat nu over de vraag of mensen in de kern iets geven om het welzijn van onbekenden. Singer bepleit een soort altruïsme dat volstrekt rationeel de effectiviteit van hulp beoordeelt, het liefst met zo veel mogelijk cijfermatige onderbouwing.

Is een euro voor een hongerend kindje in Jemen beter besteed dan een euro voor het Sophia Kinderziekenhuis? Om deze vraag te beantwoorden, probeert een effectief altruïst uit te rekenen welke euro het meest bijdraagt aan levensduur en -kwaliteit. Het antwoord luidt waarschijnlijk dat de euro voor Jemen het meest effectief is, gesteld dat het geld daadwerkelijk op zijn plaats belandt. Mocht die voorwaarde gegarandeerd zijn, dan moet die euro dus onverbiddelijk naar Jemen. Ook als je eigen buurmeisje in het Sophia ligt.

Maar wie denkt er zo rationeel?

Singer geeft voorbeelden van mensen die hun leven tot in het extreme in het teken van effectief altruïsme hebben gesteld. Matt Wage bijvoorbeeld, een briljante student die werd aangenomen voor een postmasterstudie aan de Universiteit van Oxford, maar die beredeneerde dat hij meer levens kon redden door op Wall Street te gaan werken. Daar zou hij immers meer verdienen, dus een groter deel van zijn inkomen kunnen weggeven. Inmiddels doneert hij een zescijferig bedrag – de helft van zijn loon – aan doelen die uitsluitend op effectiviteit geselecteerd zijn.

Interessant is het hoofdstuk over dieren. Zouden altruïsten zich niet op menselijk leed moeten concentreren? Nee, zegt Singer: dat zou ‘speciesisme’ zijn. Maar hoe vergelijk je dierlijk met menselijk leed? Waar kan die euro beter naartoe?

Singer geeft geen definitief antwoord, maar beargumenteert dat er vooral in de bio-industrie een immense hoeveelheid leed valt tegen te gaan. Het uitdelen van folders waarop mensen wordt gevraagd om geen of minder dierlijke producten te eten, is bijvoorbeeld zeer kosteneffectief. Het zou immoreel zijn, aldus de filosoof, om deze simpele leedbesparing maar te laten zitten omdat de slachtoffers geen mensen zijn.

We heten niet allemaal Matt Wage. Maar Singers pleidooi is te krachtig om cynisch terzijde te schuiven.