Hard land

De koningin van het drankzuchtige party-bestaan

Benedict Wells In zijn coming-of-age-roman klinken de Amerikaanse jaren tachtig overal door en wordt een doordacht spel met emoties gespeeld.

Als je een jong iemand ervan wilt overtuigen dat lezen leuk is, dan kun je diegene nog het best een boek van Benedict Wells (pseudoniem van Benedict von Schirach, 1984) cadeau doen. De vijf romans van de Duitse bestsellerschrijver zitten perfect in elkaar, zijn goed geschreven en niet moeilijk, gaan over wezenlijke ervaringen zoals de dood van ouders, eenzaamheid en prille liefdes, en hebben een louterend einde. Dat die boeken ook gelikt in elkaar steken, waardoor je je aan die perfectie soms doodergert, neem je dan op de koop toe.

Ook in zijn vijfde roman, het door Gerda Baardman voortreffelijk vertaalde Hard land, is dat alles het geval. Het verhaal speelt zich af in het stadje Grady in de Amerikaanse staat Missouri in 1985, tijdens de Reaganjaren. Aangemoedigd door zijn moeder, die een hersentumor heeft, vindt de 15-jarige introverte scholier Sam een vakantiebaantje in een oude bioscoop. Zijn moeder hoopt daarmee dat hij vrienden zal maken, zodat hij na haar dood niet meer zo eenzaam is. Aan zijn stugge, werkloze vader heeft Sam weinig. En dan is er nog zijn veel oudere zus Jean, die een succesvol scenarioschrijfster van een soapserie is en zelden van zich laat horen.

In de bioscoop sluit Sam vriendschap met het rijkeluiszoontje Cameron, die zijn homoseksualiteit net heeft ontdekt, met de halfwees en boerenzoon Brand en met Kristie, de dochter van de bioscoopeigenaar. Omdat de drie zo’n twee jaar ouder zijn dan Sam en ze in hun laatste schooljaar zitten, zien ze hem aanvankelijk niet staan. Voor hen tellen alleen hun feesten en hun plannen om na de vakantie naar een universiteit te vertrekken, ver weg van het suffe stadje.

Irritatiefactor
De mooie Kristie is in dat drankzuchtige party-bestaan de onbetwiste koningin. Ze gaat met mooie, stoere jongens naar bed en speelt met ieders emoties, dus ook met die van Sam, die natuurlijk verliefd op haar wordt.

Alles valt voortdurend op zijn plaats en is daardoor behoorlijk voorspelbaar, zoals je in een gemiddelde coming-of-age-roman kunt verwachten. De onthulling van de vele mysteriën van de inwoners van het stadje verrast je dan ook niet.

Neem nou de eerste zin van het boek: ‘Die zomer werd ik verliefd en ging mijn moeder dood.’ Je zou kunnen zeggen dat de plot hiermee alvast wordt weggegeven en Wells de gebeurtenissen alleen nog maar hoeft in te vullen. Hij doet dat inderdaad, op de bekende speelse manier. En tegelijkertijd zit daarin ook dezelfde irritatiefactor die je bij zijn andere boeken hebt. Want het is allemaal te perfect, te zoet en vooral weinig verrassend.

Verdronken
Wells weet zich goed in te leven in het bestaan van een groep jongeren in een Amerikaans provinciestadje in de jaren tachtig, waarbij het gedicht ‘Hard land’ van de 19de-eeuwse lokale dichter William J. Morris fungeert als rode draad, die uiteindelijk ieders gedrag verklaart. Ook krijgen coming-of-age-films zoals The Breakfast Club een rol en laat hij muziek van bands als The Simple Minds en van popsterren als Bruce Springsteen, Billy Idol en Michael Jackson klinken om de sfeer van die tijd te versterken. En dan is er nog Kristies fascinatie voor mooie beginzinnen uit de literatuur, zoals uit Peter Pan (‘Alle kinderen worden volwassen, op één na’), die Sam aan het einde van het boek bij een door hem ontdekte beginzin uit een roman van Charles Simmons brengt: ‘In de zomer van 1963 werd ik verliefd en verdronk mijn vader’, waarmee hij de herkomst van zijn eigen eerste zin verklaart.

Tegenover die irritante perfectie staan filmische scènes en mooie zinnen als: ‘Als “first base” zoenen is en “homerun” seks, dan zat ik nog steeds in de kleedkamer mijn veters vast te maken’. Ook weet Wells emoties als angst en verdriet treffend te verwoorden, culminerend in Sams zo herkenbare gevoel van ongeloof direct na het overlijden van zijn moeder. Ontroerend is Wells’ beschrijving van de wroeging van Sam en Jean, die beiden menen tekort te zijn geschoten in hun aandacht voor hun moeder. Misschien voel je je daarom wel zo bekocht als Wells vervolgens een leraar van Sam tegen hem laat zeggen dat ook dat schuldgevoel voorbij gaat. Een groter cliché is bijna niet denkbaar.

27-08-2021 Michel Krielaars