Landlijnen

Ze zag hoe haar man op de gang door zijn benen zakte, ze zag hoe hij omviel in de boomgaard bij hun boerderij in Cornwall. Zo begint Landlijnen van de om haar literaire wandelboeken geliefde en bekende Britse schrijfster Raynor Winn (1963). Haar man, Moth, heeft een ongeneeslijke hersenziekte (CBD) die hem langzaam het bewegen, zijn spraak, geestelijk functioneren en nog veel andere functies kan of zal ontnemen. Als hij wandelt in de natuur lijkt de ziekte zich terug te trekken. In haar eerste boek Het zoutpad (2018), dat al zo’n vier jaar in Nederland af en aan in de Bestseller 60 staat, beschreef Winn hoe zijn gezondheid tijdens hun wandeling over het South West Coast Path (1014 km) langs de kust in Zuid-Engeland, ‘wonderbaarlijk’ verbeterde.

Zij waren vijftigers die door een verkeerde investering in de plannen van een vriend hun boerderij in Wales gedwongen moesten verlaten. Berooid, ziek en dakloos besloten ze te gaan wandelen en het verslag van die zware tocht met nauwelijks geld op zak en vaak geen eten, leverde een terechte bestseller op. Ze overdachten hun lot, hun toekomst, al bleef de ziekte en de loerende dood veelal onbesproken. Dat gebeurt veel meer in haar tweede boek De wilde stilte waarin ze de ziekte ontrafelt – terwijl haar man Moth juist zijn krachten verzamelt om zijn universitaire studie duurzame tuinbouw te voltooien – en op onderzoek stuit dat ontegenzeggelijk aantoont dat er een ‘chemische verandering [wordt] geregistreerd bij de patiënten wanneer ze hun oefeningen in de buitenlucht deden’. Als afstudeercadeau krijgt hij dan ook een wandeltocht in IJsland van zijn vrouw. Ook daar gaat het relatief goed met hem, al is het verliezen van zijn voortanden door een koude mars te eten, een ‘merkbare verwoesting’ door CBD.

Op weg naar het einde

In Landlijnen vraagt Moth na het vallen eerst nog om begrip en hem met rust te laten (‘Ik ben op weg naar het einde en het heeft geen zin dat we doen alsof dat het niet zo is’) maar Ray accepteert dat afglijden naar het einde niet. ‘Onverantwoordelijk, irrationeel, zelfzuchtig, oneerlijk’ – ze kan alle redenen bedenken waarom ze het dus niet moet doen en tóch pakt ze weer een reisgids van de boekenplank en legt die ongezien naast zijn theemok.

Winn verbaast zich erover hoe weinig vrouwen de Cape Wrath Trail lopen

Moth stemt, net als bij de vorige wandelingen, in en zo wagen ze zich aan de loodzware en als ruig beschreven Cape Wrath Trail en lopen honderden kilometers, prachtig en wederom vol spanning beschreven, door de Schotse Hooglanden. Maar dat niet alleen, als ze uitgeteld en met voeten die bij elkaar gehouden worden door ‘blarenpleistersokken’ aankomen in Fort William, kopen ze ook nog twee fietsen die ze laten bezorgen bij een pension dat ze weer op hun volgende route aandoen. Dat is meteen het grote verschil met het Het zoutpad; toen hadden ze geen cent en bedachten, soms geestige, manieren om een paar pond in te zamelen om wat eten te kunnen kopen. Maar nu nemen ze taxi’s, zitten eindeloos in pubs op te drogen en slapen ze in pensions of hotels om bij te komen. Over geld wordt in het boek dan ook niet gesproken. Al maken ze wel taferelen mee die herkenbaar zijn uit het eerste boek: geweigerd worden in een pizzeria omdat ze voor zwervers worden aangezien of een ‘opknappertje’ als kamer in een hotel toegewezen krijgen omdat ze verzopen aankloppen.

De tranen vloeien pas echt als hun oude Vango-tent het begeeft door hagelstenen die het tentdoek doorboren. Maar ook de tent kan in het volgende dorp weer vervangen worden – al moeten ze het doen met een krappe tweepersoons tent omdat ook hier de voorraad door oponthoud in de havens na Brexit, niet aangevuld wordt.

Klimaatactiviste

Toch is het derde boek niet alleen een herhaling van zetten. Winn is openhartiger en geeft alle ruimte aan haar emoties en haar ‘verpletterende’ schuldgevoel dat zij het was die hem de trail op heeft gejaagd. Ze wordt met regelmaat overvallen door angst en onzekerheid, zeker wanneer ze aan het stijgen zijn in een steeds smaller wordende kloof. Ze zijn nu (bijna) zestigers en Winn verbaast zich erover hoe weinig vrouwen de Cape Wrath Trail lopen. Wel komen ze ‘fans’ tegen die juist door haar boeken zijn gaan wandelen. Het is overigens hun beider eer te na om eerder te stoppen als Moth eigenlijk niet meer kan, en gewoon de trein te pakken terug naar huis.

Nog meer dan in het tweede boek, waarin ze schrijft over de boerderij die ze kunnen huren om de biodiversiteit rondom het huis opnieuw te cultiveren, ontpopt ze zich als een fel klimaatactiviste. Ze maakt zich boos over de commerciële houtkap, valt twee beurshandelaren bijna aan die willen verdienen aan de crises (ze willen ‘een voet tussen de deur krijgen bij waterstof’) en betreurt de trek van de koekkoek naar het noorden. De muggen daarentegen trekken massaal naar het zuiden vult Moth aan – allemaal het gevolg van de klimaatcrisis. Alle vogels, van zeearenden tot goudplevieren, worden herkend of gemist. Van Landlijnen maakte Winn zo ook een vogelgids.

Haar beschrijvingen van landschap en weersomstandigheden, zijn nog steeds zeer afwisselend, leerzaam (nog nooit zoveel gelezen over turf en ‘gezond’ veen dat koolstof opslaat) en beeldend wanneer ‘mistgrijs met regelmaat mistdonker’ wordt.

Ze valt wel vaak terug op al het ongeluk dat hen in de laatste jaren is overkomen, waarbij ze zelfs de sneeuw op hun eigen huwelijk dat decennia geleden in juni plaatsvond, als traumatisch lijkt te hebben ervaren. Want het is opvallend hoe vaak ze in dorpen en steden een bruiloftsgezelschap tegenkomen (voor de kerk in Tavistock ‘bolt een enorme wolk bruidsjurk op in de wind als de bruid naar binnen gaat’ of in Hay-on-Wye, de boekenhoofdstad van Groot-Brittannië, waar ‘een bruiloftsgezelschap de straat in golft’ en in Bellingham lopen ze langs een ‘bruiloftsgezelschap dat onder paraplu’s de straat afholt, een bruid die een bundel witte jurk omhooghoudt boven haar modderige knieën’. Alsof ze zichzelf weer herkent als versneeuwde junibruid.

Zou nog één lange wandeltocht hem van de ketenen van CBD kunnen bevrijden, was de vraag die Winn zichzelf stelde toen haar man in de boomgaard viel. Na ruim drie maanden wandelen en fietsen over zo’n 1600 kilometer, is het wachten op de scan die moet aantonen wat de ‘oefeningen in de buitenlucht met Moth zouden hebben gedaan. De uitslag, die ze deelt in het boek maar hem hier al uit de doeken te doen zou te vlug zijn, kan de opmaat zijn voor een vierde boek.