Vrachtbrief

Miriam Guensberg Het tiende boek van Miriam Guensberg gaat over het grillige gedrag van een Poolse priester die van twee walletjes at. Een vermakelijke avonturenroman, schrijft onze recensent.

Miriam Guensberg werd in 1950 geboren in het Twentse Losser, maar schrijft nog altijd over Poolse kwesties. Dat heeft alles te maken met haar vader, Doleck Guensberg, die, om zijn vermoorde Pools-Joodse familie te wreken, ooit besloot dienst te nemen in het Geallieerde Bevrijdingsleger. Na de oorlog raakte hij verliefd en bleef hij in Nederland hangen, ook vanwege de politieke situatie in zijn geboorteland.

Miriam Guensberg werd zich al jong bewust van wat heimwee en gemis met een mens kunnen doen. In haar boeken geeft zij stem aan dat verlangen naar een onbereikbaar geworden vroeger. Daarnaast neemt zij het op voor de veel bekritiseerde Polen, die niet alleen van twee kanten tegelijk werden aangevallen, maar wier land ook ongevraagd als slagveld werd gebruikt voor de moord op miljoenen mensen.

Ook in haar tiende roman Vrachtbrief duikt Tanek uit Nowy Targ weer op, jonge arts bij de Eerste Poolse Pantserdivisie. We kenden hem al uit Poolse tranen (2013). Deze keer krijgt hij een sympathieke bijrol als boezemvriend en strijdmakker van Myron Kaminski, kapelaan van de divisie. Net als Tanek blijft hij na de oorlog in Nederland.

Myron is de twijfelachtige held van deze avontuurlijke geschiedenis, waarin nogal losjes wordt teruggeblikt op alle ellende die zich in de jaren veertig afspeelde. We zien de kapelaan geestelijke bijstand verlenen aan gewonden, stervenden en nabestaanden. Maar we zien hem ook, in tegenspraak met zijn ‘eeuwige gelofte’, in de weer met onder anderen Céline, Sophie, Ewa en Ariana. De ene dame heeft nog honingblondere haren, romiger borsten en ‘zaadvragender’ ogen dan de andere. De ontmoetingen blijven niet zonder gevolgen. De vrouwen blijven steevast ontredderd achter, met de gebakken peren.

Hebben we hier te maken met een hypocriete priester die van twee walletjes at? Tot op zekere hoogte wel. Maar gaandeweg blijkt de kwestie toch net wat ingewikkelder te liggen. Dan blijkt het grillige gedrag van Myron terug te voeren op een jeugd met liefdeloze, drankzuchtige ouders, mishandeling, en seksueel misbruik binnen de katholieke kerk. Een man met bindingsangst, zo begrijpen we.

Vrachtbrief is desondanks een monter verhaal, waarin over ‘de krassen op de ziel’ van Myron eerder grappend wordt gedaan dan huilerig. En waarin ook over de heldhaftige bevrijdingsmissie van de Poolse Pantserdivisie op geanimeerde toon verslag wordt gedaan. We zien de soldaten opstomen in Normandië, in 1944, waar ze, zo staat er droogjes, twee keer ‘per abuis’ door de Engelsen worden gebombardeerd. Daarna trekken ze op bevrijdingsmissie door België, door Brabant en Noord-Nederland, waar in april 1945 een korte, felle strijd wordt gevoerd met de nog aanwezige Duitsers.

Guensberg laat een oude kapelaan aan het woord die niet lang meer te leven heeft. Er is hem als kind veel aangedaan, maar zelf heeft hij ook fouten gemaakt. Dat probeert hij nog een beetje goed te maken met herstelbetalingen aan zijn nakomelingen. Je kunt je afvragen hoe geloofwaardig Myron is als karakter, maar zeker is wel dat hij mag rondlopen in een vermakelijke Poolse avonturenroman.