In 1917 publiceerde Wallace Stevens het gedicht ‘Dertien manieren om naar een merel te kijken’. De Ierse schrijver Colum McCann ontleent er niet alleen de titel van zijn nieuwe roman aan, hij laat ook elk van de dertien hoofdstukken voorafgaan door een sectie van het gedicht. Het gaat hem niet om de merel, maar om de manieren van kijken.

De korte roman speelt in New York, tijdens de laatste dag uit het leven van Peter Mendelssohn, een 82-jarige gepensioneerde rechter. Na zijn moeizame ochtendritueel wordt hij door zijn huishoudster naar een restaurant gebracht voor een lunch met zijn zoon. Mendelssohn is een licht cynische bejaarde die het verlies van decorum en initiatief dat bij zijn hoge leeftijd hoort slechts met moeite kan aanvaarden. Dat levert een mooie monologue intérieur op, die herinneringen oproept aan het werk van James Joyce.

Na de lunch wordt Mendelssohn vlakbij het restaurant doodgeslagen en het is aan de recherche om uit te zoeken wie hiervoor verantwoordelijk is. Dat gebeurt aan de hand van beelden van beveiligingscamera’s. Hier komen de manieren van kijken uit het gedicht van Stevens om de hoek kijken. Om dat te benadrukken vergelijkt McCann het gepuzzel van de rechercheurs dan ook nog eens met de manier waarop dichters te werk gaan.

Die vergelijking komt wat geforceerd over. McCann is nu eenmaal een auteur die altijd heel erg zijn best doet, en dat pakt niet altijd goed uit. Zo boette zijn roman Laat de aarde draaien in aan kracht in door de levensbevestigende boodschap die hij erin kwijt wilde, de daaropvolgende roman Trans-Atlantisch leed hier en daar aan een al te gewilde stijl. Ook Dertien manieren van kijken ontkomt niet helemaal aan de ijver waarmee McCann zichzelf soms in de weg zit, maar toch is het een mooi geheel geworden. McCann neemt de tijd voor zijn verhaal, en dat werkt erg goed. Het oversteken van een drukke straat kan zomaar vijf pagina’s duren, zonder dat het je verveelt. Dat komt vooral door Mendelssohns boeiende gedachtestroom.

Dertien manieren van kijken bevat ook nog drie korte verhalen. Ze vallen een beetje weg, weggestopt achter de roman, en dat is jammer, want het zijn goede verhalen. De bundeling werkt niet helemaal; ook niet voor de roman zelf, die nu opeens onderdeel is van een groter geheel, terwijl hij heel goed op eigen benen had kunnen staan.