Dit zou allemaal van jou kunnen zijn
Tegen het slot van de roman Dit zou allemaal van jou kunnen zijn van de Deense auteur Josefine Klougart (1985) staat een citaat van Virginia Woolf over ‘het verleden als een brede laan’ die achter ons ligt en die reikt tot aan de kinderkamer. Die laan is als ‘een lang lint van taferelen en emoties’. Klougart wordt terecht de Deense Virginia Woolf genoemd, en door dit citaat op te nemen gaat ze daar grif in mee. De woorden komen uit Een schets van het verleden (1939) en behelzen in alle beknoptheid precies waar Klougarts roman, in eigen land bekroond, over gaat: taferelen en emoties, neergeschreven in sensitief stromend proza, soms net als Woolf in een stream of consciousness.
De roman richt zich op de herinneringen van Barbara, die samen met haar zoontje naar haar ouderlijk huis reist omdat haar vader een hartoperatie moet ondergaan. De openingsbladzijden beschrijven de beklemmende uren in het ziekenhuis vlak na de operatie. De artsen zijn positief, maar Barbara ziet in de ontzielde ogen van haar vader een peilloze leegte. Dit spoort haar aan haar eigen verleden te beschrijven, met haar vader Erik toen die nog jong en gezond was, haar moeder Sonja en haar jongere zus Sara.
Alles in deze roman draait om de banden binnen het gezin. Hoe Sara en Barbara samen opgroeien, avonturen beleven in de natuur, paardrijden. Er gebeurt weinig spectaculairs en toch is het boek enerverend. Klougart roept zielenroerselen op, mijmeringen, herinneringen en vangt op die manier gevoelens over het verstrijken van de tijd. Ze springt heen en weer tussen heden en verleden. Ze probeert te achterhalen wat er ooit tussen haar ouders onuitgesproken is gebleven: het klassieke thema van een vrouw die het huishouden doet en de man die afwezig is. Cruciaal daarbij is dat haar ouders zelf opgroeiden in armoede en hun kinderen hiervoor willen behoeden. Ze mogen niets tekort komen. Vanuit die overtuiging voeden ze hun kinderen in bescherming op en juist dat gaat zich wreken: Barbara is schrijfster en als haar debuutroman uitkomt herkennen haar moeder en haar zus zich in de personages, waardoor de verhoudingen op scherp komen te staan. Haar moeder verwijt haar een ‘deserteur’ te zijn uit de beschutte familieband.
Barbara leefde altijd al in twee werelden, ze zag ‘het onwerkelijke in het werkelijke en het werkelijke in het onwerkelijke’. Die beheptheid komt haar als schrijver van pas, maar zorgt in haar persoonlijke leven voor problemen. Barbara was een ander kind dan Sara: de laatste is schaamteloos in haar ontdekking van de wereld en haar rol daarin. Ze leeft in het geluk van alle mogelijkheden die haar ontluikende en tot slot volgroeide lichaam haar bieden. Barbara leeft eerder met schaamte voor haar lichaam. Zij keert zich naar binnen. Het schrijven is voor haar de enige mogelijkheid een patroon te ontdekken in al die losse gebeurtenissen uit het verleden. Zij ziet het zo, verwoord in een prachtig beeld: ‘Het zijn immers ook niet de appelbomen uit onze jeugd waar we over schrijven, het is de weemoed waarmee ze zijn bekleed waar we onze handen naar uitstrekken.’ Een zin als deze is tekenend voor dit hele boek, vol associatief proza in een beeldende stijl.
'Haar stijl is beeldend, poëtisch, impressionistisch. Losse flarden tekst vormen samen een volledig beeld van een gezin, en de sporen die de opvoeding nalaat. Daarbij kijkt Barbara terug naar haar voorouders, en vooruit als ze zelf moeder wordt. Scherp en tegelijk vol liefde analyseert Klougart via de sensitieve Barbara de verhoudingen tussen ouders onderling, tussen ouders en kinderen, en die tussen de zussen.'
- TROUW
Het is winter en Barbara reist met haar baby naar haar ouderlijk huis in Nationaal Park Mols Bjerge om bij haar moeder en haar zus Sara te zijn in de dagen dat haar vader een hartoperatie moet ondergaan. De operatie verloopt zoals gepland, maar als hij zijn ogen opent, is de blik die Barbara ontmoet leeg en zonder enig teken van herkenning; het is alsof je in de ogen kijkt van iemand die van zijn ziel is ontdaan.
Vanaf hier kijkt Barbara terug op de geschiedenis van haar familie; de opvoeding van haar moeder in een arm gezin in Aarhus, haar eigen jeugd in harmonie met de natuur in Mols Bjerge, waar Barbara en Sara opgroeiden, de rol van haar afwezige vader in het gezin. Als haar debuutroman verschijnt, waarin de personages niet worden gespaard en Barbara’s moeder en zus zich herkennen, worden door verzwegen gevoelens en trauma’s uit het verleden de verhoudingen binnen het gezin op scherp gezet.
Dit zou allemaal van jou kunnen zijn is een rijk literair familieportret, een verhaal over vrouw en moeder zijn in 1980 en in 2020, over de verbindingen die tussen alle levende wezens lopen – levens gescheiden in tijd en ruimte, maar met elkaar verbonden door herinneringen en verlangens.
‘Alles is met elkaar verbonden in Dit zou allemaal van jou kunnen zijn, dat in alle opzichten indrukwekkend is. Als familiekroniek, als verhaal van een moederschap (zowel moeder zijn als een moeder hebben) en zusterschap, en als hommage aan zowel natuur als cultuur, is de roman een meesterlijk dramatische, stilistische krachttoer. Klougart, zoals gewoonlijk, schrijft precies, slim en ongelooflijk grappig.’
– Jyllands-Posten
Josefine Klougart (1985) werd geboren in Mols in Oost-Jutland. Ze studeerde kunstgeschiedenis en literatuurgeschiedenis aan de universiteit van Aarhus en aan de Forfatterskolen in Kopenhagen. In 2010 debuteerde ze met de roman Stigninger og fald. Sindsdien schreef ze vijf romans en wordt ze beschouwd als een van de grootste hedendaagse Deense schrijvers. Haar werk is verschenen in meer dan twaalf landen.
‘Scandinavië heeft nu haar eigen Virginia Woolf. Weinigen komen zo dicht bij de menselijke geest als Klougart.’
– de Noorse krant Verdens Gang
Over Een van ons slaapt (roman, Oevers, 2018):
‘Wat een ongelooflijk mooie, indringende, poëtische roman.’
– Theo Hakkert
‘Een roman die verslavend leest (...) Alles even schitterend geschreven.’
– Lidewijde Paris
ISBN | 9789493290310 |
---|---|
Aantal pagina's | 320 |
Datum van verschijning | 20230223 |
NRC Recensie | 4 |
Breedte | 135 mm |
Hoogte | 210 mm |
Dikte | 30 mm |
Je bent al ingeschreven met dit
e-mailadres