Leuk om alle nuances in een lied te horen, maar goede oren kunnen je tot waanzin drijven

Mauk Westerman Holstijn In zijn verhalen, die bedrieglijk eenvoudig lijken, eist deze debutant al je aandacht op.

Heel eenvoudig beginnen ze, de verhalen van de piepjonge debutant Mauk Westerman Holstijn (1997), vaak met een zin van maar een paar woorden. ‘Zijn zoon heette Jimmy’, bijvoorbeeld. Of: ‘De laatste keer dat er iemand bij me logeerde was zes jaar geleden.’ Of nog prozaïscher, nog Piet Paulusma-achtiger: ‘Er was regen voorspeld.’ De lezer die zich voor het gemak even in voetbaltermen uitdrukt, denkt dan: dit wordt een rustig middagje.

Maar de eenvoud is bedrieglijk, misschien wel bedoeld om je in slaap te wiegen. Of om je rustig het verhaal in te leiden, zodat wat volgt alleen maar verrassender overkomt. Niet dat Westerman Holstijn je verderop met iets choquerends of plats om de oren slaat. Dat is zijn stijl niet, daar is hij te licht en ook, opvallend genoeg, te technisch voor. Waar hij de voorkeur aan geeft, dat is de wending, het op losse schroeven zetten van wat voorafging. Dan laat hij je bijvoorbeeld tegen een witregel aanlopen en draait hij de spreekwoordelijke zandloper ineens om. Waar veel debutanten nog iets voorzichtigs hebben, daar eist Westerman Holstijn al je aandacht op. Anders ben je de draad echt kwijt en weet je niet meer wat je leest.

Erg fraai gebeurt dat in ‘De geboorteakte’, het openende en langste verhaal van de bundel. Eerst wordt er een jongetje geboren, met wie iets verontrustends aan de hand lijkt, maar die later de reïncarnatie blijkt te zijn van een kort ervoor overleden man. Westerman Holstijn laat dit met een prachtige vondst aan het licht komen: als de nerveuze vader een dekbedje met letters over de jongen legt begint die daar plotseling met een vinger op te wijzen. ‘Ik ben Robert’, wijst de baby, ‘ik kom uit Oregon.’

Mis gaat het eigenlijk nooit, hooguit is het af en toe nog net wat te nonchalant. Zo is er ‘Breken’, het verhaal van een ober die een louche ogende klant die kreeft komt eten voor de gek houdt. Die ziet er de lol niet van in en neemt wraak, door het bedrijf dat de kreeften aan het restaurant levert op te kopen. Hij verziekt dat bedrijf, waarna het bergafwaarts met het restaurant gaat, dat enkel nog slechte kreeften serveert. We moeten het daarna aannemelijk vinden dat dit de ober zo hoog zit dat hij de man te lijf gaat bij een nieuw bezoek. Doen we niet.

Het kan natuurlijk nog alle kanten op met Westerman Holstijn, maar op basis van Een meedogenloos gehoor lijkt hij gepreoccupeerd te zijn met de beknellende omstandigheden waarin mensen zich kunnen bevinden. Ze willen weg, ze worden getart door anderen, of iets dat door anderen niet erkend wordt. Zo probeert iemand in het titelverhaal duidelijk te maken hoe ontwrichtend het kan zijn om over een superieur gehoor te beschikken. Leuk, om al die nuances in een lied te horen, maar goede oren kunnen je ook tot waanzin drijven. Leg dat maar eens aan de psychiater uit. ‘De radiator sloeg aan. Vuurwerk. Het hete water raasde door de muren heen, vier rechte hoeken om, en sloot ons in. Maar dat niet alleen, het ging door mijn hoofd heen: het water raasde mijn gehoorgang binnen, ik werd gekookt door het sissen van een pannetje bij de buren, en als ik op dat moment een pistoolschot had gehoord, dan weet ik zeker dat ik dood was neergevallen.’

11-03-2022 Sebastiaan Kort