Van extreme armoede en liefdeloosheid tot succesvol schrijfster in New York

Elizabeth Strout In haar nieuwe roman keert een van haar bekende personages terug: een succesvolle schrijfster met een ellendige jeugd.

In een interview met Time Magazine zegt Elizabeth Strout, over het Amerikaanse noordoosten en de (grotendeels witte) bewoners aldaar: „Ik schrijf over deze witte mensen die hier in het verleden landden, en ja, ik vind dat hun tijd aan het voorbijgaan is en dat dat ook goed is. Ik beschrijf het hoopvol naarmate het verdwijnt – omdat we plaats moeten maken voor anderen.” Voor de vraag hoe de verdwijning van deze gedoemde mensensoort zich zal voltrekken, is in het interview geen ruimte, maar het is opmerkelijk dat juist Strout zo’n opmerking maakt – als bij uitstek degene die hun levens documenteert.

Elizabeth Strout (1956) heeft de laatste vijf delen van haar oeuvre verdeeld over twee vrouwelijke personages: Olive Kitteridge en Lucy Barton. Olive kennen we uit een roman die als titel haar naam draagt en uit het vervolg, Opnieuw Olive: een fenomenaal, knorrig personage, ook in de HBO-verfilming met Frances McDormand in de titelrol.

Lucy Barton is een heel ander type; de vertelster in Ik heet Lucy Barton, een personage in de fenomenale aanvulling daarop Niets is onmogelijk en opnieuw de vertelster in de onderhavige roman, Het verhaal van William. Ze is opgegroeid in extreme armoede en liefdeloosheid, heeft een nieuw leven gevonden als succesvol schrijfster in New York, maar de littekens van haar jeugd bepalen nog in overheersende mate haar bewustzijn.

Explosieve expeditie
Lucy is ondertussen drieënzestig, haar tweede man is overleden en haar beide dochters, met wie ze close is, zijn getrouwd. Het verhaal wordt in werking gezet door William, haar eerste man en de vader van die dochters, die een opmerkelijke vondst heeft gedaan: hij blijkt een halfzuster te hebben, en die vondst werpt een heel nieuw licht op het leven van Catherine, zijn moeder en dus de ex-schoonmoeder van Lucy, die erg op haar gesteld was. Hij vraagt Lucy met hem mee te gaan naar Maine om de halfzuster op te sporen. Dat lijkt een potentieel explosieve expeditie, maar in de boeken van Strout verloopt nooit iets zoals je als lezer verwacht, en dat is maar een van de vele verdiensten van deze geweldige schrijfster.

Het boek gaat niet alleen over hun huwelijk (‘komen jullie weer bij elkaar’, vragen hun dochters haar hoopvol) maar is, de titel niettegenstaande, ook een verdieping van de romanpersoon Lucy Barton. Hoe groot haar oplagen ook zijn, hoe vaak ze ook op tv wordt geïnterviewd of in de hele VS lezingen houdt: ze voelt zich ‘onzichtbaar’.

Dat succesvolle schrijverschap wordt inderdaad nergens zichtbaar gemaakt in het boek, en wordt mede daardoor niet helemaal geloofwaardig. Het werkt in elk geval niet door in haar kijk op zichzelf, ze is onzeker, moet door anderen aan passages in haar boeken herinnerd worden. Die onzekerheid lijkt Strout te willen onderstrepen door de manier waarop Lucy vertelt: alsof de lezer tegenover haar zit, zichzelf herhalend, onderbrekend (‘William dronk twee glazen rode wijn, wat hij bijna nooit deed – ik bedoel dat William bijna nooit dronk, dat bedoel ik’). Hardnekkig keert telkens het grondthema terug dat Lucy’s positie in de wereld deels verklaart: de uitzonderlijke armoede en liefdeloosheid waarmee ze opgroeide.

Lezers die hoopten op meer liederlijke, kleinsteedse scènes zoals die voorkwamen in het vorige aan haar gewijde boek zullen worden teleurgesteld. En ook de telkens terugkerende constatering, die met name haar relatie met haar ex William betreft, dat ‘we niemand kennen, niet eens onszelf. Behalve misschien een heel, heel klein beetje […] We zijn allemaal mysteries, dat bedoel ik’, mag niet werkelijk wereldschokkend klinken. Maar desondanks heeft Elizabeth Strout met deze nieuwe roman fraaie contouren toegevoegd aan een toch al boeiend personage.

03-12-2021 Jan Donkers