Dit is ook China

Als kind schreef Cindy Zhu Huijgen al over het land waar ze nu verslag over doet. Schriften vol vulde ze met verhalen over haar Chinese biologische ouders, en ze fantaseerde over de opkomst van het land. Huijgen werd als baby geadopteerd uit zuidelijk China en in Nederland had ze van jongs af aan te maken met ‘subtiel’ maar ook constant anti-Aziatisch racisme. Ook had ze het gevoel niet te voldoen aan de witte norm, of dat nu was in romantische relaties of op de werkvloer. Lang voor ze als journalist naar haar land van herkomst verhuisde vroeg ze zich af: hoe was haar leven geweest als ze in China was opgegroeid?

Op die zoektocht neemt ze lezers mee in Dit is ook China. Terug naar mijn geboorteland, een fijn geschreven en gelaagd correspondentenboek waarin de 32-jarige Huijgen, sinds 2019 correspondent in China, eerst voor De Telegraaf en nu voor Trouw, over haar ervaringen schrijft. Zo was ze in Wuhan tijdens de start van de pandemie, en versloeg ze de zeldzame protesten in Shanghai eind 2022, vlak voor China de strenge coronamaatregelen ophief. Als correspondent komt ze erachter dat de onderwerpen over China vaak meer nuance verdienen. Een populair verhaal dat ze in Nederland schreef over het hondenvleesfestival in de stad Yulin ervaart ze na publicatie als minder geslaagd als ze eenmaal in China merkt dat er ook daar veel kritiek is op het festival. Ze neemt zich voor in haar journalistiek ‘kortzichtige vooroordelen’ en ‘racistische stereotyperingen’ te bestrijden.

Nachtmerries

Tegelijk loopt ze voortdurend tegen China’s schaduwkanten aan. Het land van haar kinderdromen kent ook de nodige ‘nachtmerries’, hoort ze van Chinese burgers die het land zijn ontvlucht, zoals de lerares Qelbinur Sidiq uit Xinjiang, die een gedwongen sterilisatie moest ondergaan. Als journalist brengt haar Chinese achtergrond soms unieke inzichten. Zo wordt Huijgen tijdens een protest in een politiebusje gegooid met andere demonstranten. Als duidelijk wordt dat ze een Nederlands paspoort heeft, verzacht de toon van de agent en wordt ze vrijgelaten. Vaak eindigt een hoofdstuk met een persoonlijke reflectie: was Huijgens Chinese alter ego ook de straat op gegaan? Als ze in het veilige Nederland al niet ging demonstreren, zo reflecteert ze, acht ze de kans klein dat ze dat in China, waar de risico’s daarvan enorm zijn, wel had gedaan.

Die vragen, over hoe Huijgens adoptie haar leven heeft gevormd, voeren de boventoon in de tweede helft van het boek. Op zoek naar meer informatie over haar afkomst leert ze veel over interlandelijke adoptie. Huijgen zet niet alleen de problemen van het adoptiesysteem helder uiteen (‘Er werd flink aan mij verdiend’), maar vertelt ook de verhalen van vaak vergeten slachtoffers, zoals biologische ouders die op zoek gaan naar de kinderen die ze vaak onder moeilijke omstandigheden afstonden.

In haar zoektocht sluit Huijgen vrede met haar dubbele culturele identiteit. Haar mogelijke alternatieve levens voelen niet meer als een last maar vormen een motivatie om China nog beter te begrijpen. De kracht van Huijgens identiteit blijkt ook in dit correspondentenboek, dat een helder licht werpt op het China van vandaag, terwijl het tegelijk in dialoog is met belangrijke Nederlandse discussies over interlandelijke adoptie en anti-Aziatisch racisme. Wat het boek ook bijzonder maakt zijn de verhalen over de millennials, waartoe Huijgen zelf behoort, en hoe ze leven in Beijing. Zo bespreekt ze de druk die generatiegenoten voelen om een vaste partner te vinden – een vriendin regelt elke werkdag een date en rust uit in het weekend – en schrijft ze over haar eigen ervaringen met datingplatform Tinder.

Tot slot maakt Huijgen een ambitieuze denksprong door haar persoonlijke verhaal te gebruiken als metafoor voor het westerse debat over China. Ook dat land kent meerdere identiteiten, en zoals de goedgekozen titel van Dit is ook China aangeeft zijn die niet allen even goed bekend. De enige juiste visie op China heeft Huijgen niet, schrijft ze in het nawoord, maar haar boek laat zien hoeveel er te winnen valt bij een kritisch én open gesprek.