Wekelijks unieke NRC aanbiedingen
Gratis verzending vanaf 50,-
Gratis verzending vanaf 50,-- Gratis verzending vanaf €50,-
- Veilige en makkelijke betaalopties
- Aangesloten bij Thuiswinkel Waarborg
- Makkelijk bestellen ook zonder account
Een klein jaar voor zijn dood op 18 juni 2010, begon de Portugese Nobelprijswinnaar José Saramago, ondanks zijn hoge leeftijd en zwakke gezondheid, toch nog aan een nieuwe roman. Het startpunt was een vraag die hij zichzelf stelde: zou er ooit zijn gestaakt in een wapenfabriek? Artur Paz Semedo, werknemer van zo’n fabriek, wordt na het zien van een film over de Spaanse Burgeroorlog door zijn pacifstische ex-vrouw Felícia bewogen om onderzoek te doen naar het beleid van zijn bedrijf in die tijd. Al gauw ontdekt hij dat dat wel degelijk een moment van onrust en verzet kende.
De roman is nooit voltooid maar in de aanzet is de meesterhand van deze rasverteller onmiddellijk herkenbaar. Hellebaarden is het testament van een stem tegen uitbuiting en machtsgeweld, thema’s die regelmatig terugkeren in Saramago’s oeuvre. Een testament dat tevens een appèl is aan het geweten van de lezer en van iedereen die macht uitoefent.
Onvoltooid maar onmisbaar voor de liefhebbers van De stad der blinden, Alle namen, Het beleg van Lissabon en al die andere magistrale romans van Saramago.
Met een nawoord van Harrie Lemmens en een interview met Pilar del Río, de weduwe van Saramago.
De pers over het werk van José Saramago
‘Bovenlicht is een grote verrassing. Op een wonderlijke manier weerspiegelt de latere ontwikkeling van Saramago’s schrijverschap zich al in deze roman.’ NRC Handelsblad
‘Steevast weet Saramago te ontroeren zonder ook maar in de verte goedkoop of sentimenteel te worden.’ de Volkskrant
‘Saramago biedt een originele stijl en no-nonsense humor.’ Vrij Nederland
| Auteur(s) | José Saramago |
| ISBN | 9789029091961 |
| Bindwijze | Hardcover |
| Aantal pagina's | 136 |
| Publicatie datum | 20170619 |
| NRC Recensie | 3 ballen |
| Breedte | 143 mm |
| Hoogte | 219 mm |
| Dikte | 21 mm |
Waarom wordt er eigenlijk nooit gestaakt in een wapenfabriek? Die vraag noteerde de Portugese schrijver en Nobelprijswinnaar José Saramago op 15 augustus 2009 in zijn dagboek. Hij was 86 jaar oud, maar besloot: ‘Misschien ga ik toch nog een boek schrijven’. Over de fabricage en verhandeling van wapens en de mensen die daarbij betrokken zijn. Hij kwam drie hoofdstukken ver.
Die hoofdstukken zijn nu mooi uitgegeven in een boekje dat je eerder een herinneringskleinood dan een monument kunt noemen. De tekst is net lang genoeg om het verhaal een beetje op de rails te zetten. Boekhouder Artur Paz Semedo krijgt toestemming om te grasduinen in het archief van de wapenfabriek waar hij werkt. Vooral de jaren dertig interesseren hem. Heeft de fabriek waar hij trots op is wapens geleverd aan Franco tijdens de Burgeroorlog? En hoe zat dat met de oorlog tussen Bolivia en Paraguay in het begin van het decennium, waarin die fabriek ook een rol speelde?
Het is een typisch Saramago-onderwerp. Hoe gaat het er in de samenleving aan toe? zo vraagt hij zich in bijna al zijn romans af. Met als onvermijdelijk antwoord: doortrapt en immoreel. En hoe zit het dan met de persoonlijke houding en verantwoordelijkheid van ieder mens? Niet zelden monden die vragen uit in een soort ‘bekeringsgeschiedenis’ van de hoofdpersoon. Er zit bij de verklaarde atheïst en humanist nogal wat christelijke moraliteit verborgen.
Zou het met Artur Paz Semedo ook zo gegaan zijn? Een van de dagboekaantekeningen die als bijlage aan het romanfragment zijn toegevoegd laat daar twijfel over bestaan. De directie koopt hem om door hem te bevorderen tot hoofd van de boekhouding ‘zware wapens’, zo noteert Saramago. Of het uiteindelijk zo zou hebben uitgepakt weten we niet. Net zo min als we weten waarom het bedrijf zich ook had willen toeleggen op de fabricage van landbouwmachines. Het is aan de lezer om Saramago’s Unvollendete ten einde door te denken.
Misschien had Saramago zich geen mooiere afsluiting van zijn oeuvre kunnen wensen. De mensen ‘een geweten schoppen’, zoals Louis Paul Boon zei, had ook zíjn motto kunnen zijn. En daartoe moeten ze zélf gaan denken. De parabel-achtige romans die hij schreef wilden stuk voor stuk daartoe de aanzet zijn. Hij won er een grote lezersschare mee. Dit boekje – fraai geïllustreerd en met een biografisch nawoord van de vertaler – is zijn afscheidsgeschenk aan hen.
