Astronaut

Dit bijzondere debuut zal zeker ook jonge lezers aanspreken

Tomias Keno Er staat een man op de oprit, die uit de hemel gevallen lijkt, en zwijgt. Een moeder en zoon nemen hem in huis. Debuterend multitalent Keno maakte ook een podcast over het verhaal.

Er staat een man bewegingloos op de oprit, diep in de nacht, al anderhalf uur lang. Angela, gescheiden, moeder van een drugsdealende zoon, woonachtig in een haveloze boerderij, ziet hem staan en ‘beeft als een eikenblad’. Niet als een rietje, wat merkwaardig is, want dat is een staande uitdrukking (net als trillen als een espen- of elzenblad). De roman Astronaut van debutant Tomias Keno (1990) is stilistisch hier en daar niet al te best, maar het verhaal mag er wezen. Het gaat over verbeelding en contact, over uitsluiting en identiteit, vanuit verschillende invalshoeken.

De man is uit de lucht komen vallen, letterlijk lijkt het. Hij praat niet. Als hij pen en papier in handen krijgt, tekent hij niets dan sterrenstelsels. Niemand weet wie hij is of waar hij thuishoort en of hij kwaad in de zin heeft. Keno schiep deze figuur naar analogie van de ‘Pianoman’, de Duitser die in 2005 aanspoelde in Kent, wiens identiteit ook lang in raadselen gehuld bleef doordat hij niet praatte. Keno maakt in zijn roman van zijn plots aanwezige ‘astronaut’ een spiegel voor wie met hem te maken krijgt, en ook een katalysator. Zowel Angela als haar zoon Rocko zien aanvankelijk een bedreiging in hem, de angst en het trauma in henzelf komen door hem aan de oppervlakte. Ze slaan hem, schoppen hem, boeien en kwellen hem. Totdat ze het idee toelaten dat hij misschien zo bedreigend niet is, waarna ze juist allerlei moois in hem gaan vermoeden. Als hij zoekraakt, missen ze hem en met hem het beeld dat ze van zichzelf creëerden via hem. Maar dankzij hem kunnen ze wel door met leven, hij heeft hun zonder iets te doen de ogen geopend. Een aansprekend idee. Was het dan toch de Messias? Of toch zomaar een psychiatrische patiënt?

Multitalent
Keno is een druistig auteur. ‘Melissa kreunt luid terwijl Rocko in een eentonig ritme op haar inbeukt. Dat geluid stoort hem’, luidt de introductie van het hoofdpersonage Rocko in de roman. Direct daarna vraagt hij, al door stampend: ‘Hoe heet die paarse Tele-tubbie ook alweer?’ Het is niet direct innemend, maar wel spannend. En het is knap dat je in het vervolg toch gaat willen dat dit personage zichzelf, het rechte pad, het geluk vindt. Het contrast met zijn toegewijde, temerige moeder Angela is goed uitgewerkt. En ook voor haar groeit er compassie en gloort er (even) hoop, beide personages ontwikkelen zich gaande de roman. En dat geldt ook voor bijfiguren in de roman, voor iedereen die met ‘de astronaut’ te maken krijgt, zonder dat dit zijig wordt.

Een bijzonder debuut dus, dat door de recht-voor-zijn-raaptoon wellicht vooral, of zeker ook, jonge lezers aan zal spreken. Multitalent Keno maakte naast de roman ook de podcast De zaak Astronaut en een muziekalbum. In de podcast wordt bij monde van ‘Oliver Trapmann, journalist’ onderzoek gedaan naar wie de astronaut zou kunnen zijn. Ditmaal duikt de astronaut letterlijk op op een Waddeneiland. ‘Trapmann’ komt in de fictiepodcast, die in 2021 genomineerd werd voor de NTR Podcastprijs, via tips terecht bij uiteenlopende mensen, zoals een cranberryteler, een tatoeëerder en een club halfbroers en -zussen ontsproten uit zaad van de directeur van een spermabank (‘Hij is er een van ons!’). Het is van een onverwachte veelzijdigheid en speelsheid. Alles bijeen biedt Keno een meeslepend, buitengewoon fantasievol, rijk avontuur.

27-05-2022 Judith Eiselin